Weggestopte geheimen, familieleugens en onbeantwoorde vragen

De kleur van stilte, geschreven door Elia Barceló (die vooral bekend is geworden door haar bestseller Bal masqué), voert je mee over de hele wereld. Hoofdpersoon Helena heeft zich als internationaal bekend kunstenaar na veel omzwervingen gevestigd in Australië, haar ouders hebben eerst in Spanje en vervolgens in Marokko gewoond. Het boek begint met een droom van de inmiddels negenenzestigjarige Helena over La Mora, het idyllische huis in Marokko waar ze samen met haar overleden zus Alicia is opgegroeid. Hevig snikkend ontwaakt Helena uit die droom. Via een bijzondere therapie probeert ze in de vorm van een familieopstelling te achterhalen waarom haar verleden haar nooit heeft losgelaten. Het loont beslist de moeite om die eerste bladzijden van het boek te herlezen wanneer je het uit hebt, want dan vallen er nóg meer puzzelstukjes op hun plaats.

De kleur van stilte heeft een aantal verhaallijnen. Ten eerste is er de verhaallijn in het verleden waarin de levensloop van de ouders van Helena, Blanca en Gregorio, beschreven wordt. Ten tweede is er de verhaallijn in het heden waarin Helena teruggaat naar Spanje vanwege de bruiloft van haar kleindochter en ten derde is er een verhaallijn met een geheimzinnige doos, gevuld met foto’s, brieven en documenten, die moeder Blanca heeft nagelaten aan dochter Helena. Door die afwisseling en vanwege het perspectief van de alwetende verteller krijgt de lezer een compleet beeld van het karakter van Helena. In de woorden van haar kleindochter:

“Wat was Helena eigenaardig! Alsof ze continu in oorlog was met de wereld, altijd argwanend jegens alles en iedereen, altijd op haar hoede, als een wolvin in de verdediging van haar prestige, haar positie en haar kunst.”

Centraal in het boek staat de onopgeloste moord op haar zus Alicia in 1969. De familie is na die moord uiteengevallen, maar Helena leeft nog iedere dag met dit drama en het heeft haar leven ook enorm getekend.

“Daar ging het in de sociale omgang altijd om: te doen alsof, als het mogelijke te doen zodat niemand wist hoe je je echt voelde, want zodra ze wisten wat je zwakke punten waren, gebruikten ze dat om je te kwetsen.”

Wanneer de geheimzinnige doos uitgepakt wordt door Helena en haar partner Carlos, blijkt dat er nog veel meer familiegeheimen en -leugens waren. Barceló neemt er haar tijd voor om ze stuk voor stuk uit te leggen en te ontrafelen. En dat is meteen het enige minpunt aan het boek: het is af en toe wat traag; het vereist van de lezer wel wat geduld om hier en daar door de uitwijdingen over eten en tuinen heen te ploegen, maar de beloning voor het geduld is, dat je veel meer ontdekt dan waar je naar op zoek was. De schaduwen die kenmerkend zijn voor de schilderijen van Helena, hebben bijvoorbeeld een totaal andere reden dan je op het eerste gezicht zou vermoeden. In die zin blijft het boek ook tot op de laatste bladzijde boeiend.

Barceló maakt daarnaast in zekere zin ook iets universeels van het verhaal door te stellen dat 'iedereen denkt dat hij de enige is met geheimen, dat anderen onschuldige zielen zijn, eenvoudige wezens die alleen maar oppervlakkig leven’. Ook de ‘wat als…’ vraag neemt een prominente plaats in, omdat het leven van Helena al zoveel jaren enorm is beïnvloed door de gebeurtenissen uit het verleden. Ten slotte vergelijkt Barceló op een soort meta-niveau de beeldende kunst met de kunst van het schrijven; Helena is immers schilderes. Dat zijn interessante gedachtes die het verhaal een extra dimensie geven en die in combinatie met de zinderende couleur locale van allerlei Spaanse en Marokkaanse steden en huizen van De kleur van stilte een prettige slow-reading roman maken.