Van roze naar zwart

Met een cyclus van vier romans over een levenslange vriendschap tussen twee vrouwen brak de Italiaanse schrijfster Elena Ferrante internationaal door. De ware identiteit achter het pseudoniem van Ferrante is al tijden een goed bewaard geheim. De schrijfster of zelfs schrijver zou in 1943 in Napels geboren zijn. Lezers laten zich er in ieder geval niet van weerhouden om iedere nieuw roman van Ferrante te omarmen en daarom stond het nieuwste boek, Het leugenachtige leven van volwassenen ook al snel op de leeslijstjes van de liefhebbers van De geniale vriendin en vervolgdelen.

Wat is eigenlijk het geheim van Ferrante? De titel van haar nieuwe boek klinkt wat geforceerd en puberaal en uit de korte inhoud op de achterflap blijkt dat het hoofdpersonage van deze roman – die zich ook weer in Napels afspeelt – een dertienjarig meisje is met de naam Giovanna. Dit uitgangspunt is bepaald niet verrassend, maar blijkbaar is het voldoende voor de fans van Ferrante om zich over te geven aan een verhaallijn die weliswaar hier en daar herkenning oproept, maar ook genoeg nieuws biedt om in een nieuw coming-of-age verhaal te duiken.

Giovanna is een lief, slim en volgzaam meisje. Haar ouders zijn allebei docent en ze wonen in een van de betere wijken van Napels. Haar leven neemt een belangrijke wending wanneer ze haar vader met ingehouden stem tegen haar moeder hoort mompelen dat Giovanna op zijn zus begint te lijken, 'een vrouw in wie – dat had ik hem zolang ik me kon herinneren horen zeggen – lelijkheid en boosaardigheid perfect op elkaar aansloten.' De ouders van Giovanna leven al zolang ze zich kan herinneren in onmin met de desbetreffende tante Vittoria, dus de nieuwsgierigheid van Giovanna is gewekt. Vanwege het ik-perspectief wordt de gedachtewereld van Giovanna het referentiekader van de lezer, maar Ferrante plaatst voldoende relativerende zinnetjes tussen de waarnemingen van de dertienjarige om te beseffen hoe het één en ander ook op een andere manier geïnterpreteerd kan worden:

'Hier zou je me kunnen tegenspreken: misschien overdrijf je, je vader zei niet letterlijk "Giovanna is lelijk." Dat is waar, het zat niet in zijn aard om zulke botte woorden te gebruiken. Maar ik zat in een heel kwetsbare periode.'

Na veel aandringen van Giovanna komt het tot een ontmoeting tussen het nichtje en haar verguisde tante, waardoor het beperkte wereldbeeld van Giovanna veel breder wordt. Enerzijds is ze onder de indruk van de grofgebekte Vittoria en is ze een beetje bang voor haar, anderzijds wil ze om haar ouders te tergen contact met haar blijven houden. Ze doet niet meer haar best op school en ontdekt door de verhalen van haar tante dat er meer kanten aan hetzelfde verhaal kunnen zitten. Onder Vittoria's invloed, die in een veel armer deel van Napels blijkt te wonen, bekwaamt Giovanna zich in het dialect van de armere buurt en weigert ze om de meisjesachtige roze kleding te dragen die haar moeder voor haar aanschaft. Zwart is voortaan haar kleur. Het loyaliteitsconflict waarin ze zichzelf manoeuvreert doet haar beseffen dat volwassenen er allemaal een eigen agenda op nahouden. Een leuk detail in het boek is een bepaald armbandje, dat een cadeau van tante Vittoria zou zijn geweest. Het wisselt regelmatig van eigenaar en brengt Giovanna, die hard op weg is om volwassen te worden, uiteindelijk tot een belangrijk inzicht.

Ferrante heeft met Het leugenachtige leven van volwassenen opnieuw een heerlijke roman geschreven, waarin de lezer samen met een onzeker tienermeisje op weg naar de volwassenheid door Napels kan dwalen. De vertaling is van Miriam Bunnik en Mara Schepers. De beschrijvingen van die stad zijn zo goed, dat het bijna voelt alsof je er zelf echt rondloopt. Wat Giovanna meemaakt is knap en geloofwaardig beschreven, ook al dringt zich regelmatig een gevoel van déjà vu op vanwege de sfeer van de vorige romans van Ferrante. Maar ook al lijken sommige personages wel erg op personages uit vorige boeken, toch vormt ook dit boek een parel aan het snoer van boeken van deze mysterieuze schrijfster.