Bevreemdend boek over een dystopisch Nederland
Een omslag van bruin gerecycled papier met schreeuwerige grote zwarte letters, rode bladzijden tussen de hoofdstukken, doorgestreepte of zelfs met zwart weggelakte stukken tekst, stukken in rood gedrukte tekst, symbooltjes van een schaar…
De eerste indruk die KliFi, woede in de republiek Nederland maakt, de nieuwste roman van Adriaan van Dis (1946), is op zijn minst opmerkelijk te noemen. De schrijver die een indrukwekkend oeuvre op zijn naam heeft staan, bekroond werd met vele literaire prijzen, bekend is van zijn reisverhalen en Indische romans, lijkt een nieuw genre omarmd te hebben. In zijn vorige roman In het buitengebied (2017) voerde Van Dis al een robot met menselijke eigenschappen ten tonele, in KliFi (een afkorting voor klimaatfictie) beschrijft hij een dystopisch Nederland.
De situatie is als volgt: Nederland is een republiek geworden, De Oranjes zijn overhaast vertrokken. Volgens de president, wiens woorden te herkennen zijn aan in rode hoofdletters afgedrukte tekst:
'DE KONINKLIJKE FAMILIE [HEEFT ZICH] VERVREEMD VAN DE AUTHENTIEKE NEDERLANDER. VOORAL HUN BETROKKENHEID BIJ ILLEGALEN EN HET GEZWIJMEL OVER VERBINDING VOEDDEN EEN BREED MAATSCHAPPELIJK ONGENOEGEN.'
De president heeft ervoor gezorgd dat Nederland in veel opzichten veranderd is. Ook het geestelijk klimaat is in gevaar; er bestaat een nieuwe orde die 'gezond, vaderlands en krachtig' is, maar waar geen fatsoenlijk schrijver iets mee te maken wil hebben. Om toch uitgegeven te kunnen worden censureren schrijvers hun eigen werk.
Hoofdpersoon Jákob Hemmelbahn is zoon van Hongaarse vluchtelingen. Hij is bijna vijftig jaar bibliothecaris geweest. Nadat Nederland geteisterd is door een desastreuze orkaan die gevolgd werd door een overstroming, besluit hij een boek te schrijven over wat er echt gebeurd is. De president praat over 'KLIMAATHYSTERIE' en bagatelliseert de gebeurtenissen. In zijn huis op een terp biedt Jákob toevlucht aan een bont gezelschap ontheemden en besluit om eindelijk, op zijn vierentachtigste te gaan debuteren.
Hij schrijft een verhaal over ontkenning, woede en opstand. Hij twijfelt alleen regelmatig over de toon van zijn werk; in hoeverre moet hij de president paaien met het risico zijn eigen glazen als schrijver in te gooien? Jákob constateert dat niemand in Nederland nog durft te experimenteren. De tweestrijd waarin hij als schrijver verkeert, wordt zichtbaar gemaakt door een wezen met de naam Poema, die Jákob ertoe wil verleiden zijn eigen tekst te censureren, maar daar zwicht Jákob niet voor:
'"Blijf met je klauwen van mijn proza af" – hij zei het luid, schreeuwde het voor het open raam. […] Poema rilde, maar ging er niet vandoor. Hij bleef een luisterend oor, een lezend oog, een wezen dat Jákobs tikkende hand bewoog. Maar ook een gespreksgenoot en kwaadaardige vriend die zijn eenzaamheid verjoeg.'
Jákob beschrijft de bonte stoet van door het noodweer opgejaagde vluchtelingen die bij hem op zijn terp onderdak vinden. Het zijn mensen die in de ogen van de president geen bestaansrecht zouden hebben in de Republiek. Dat Jákob op een gegeven moment zijn rechterwijsvinger heeft verwond is een grappig detail; het zou naar een waarschuwend en belerend opgeheven vinger kunnen verwijzen, maar Van Dis meldt ook dat Jákob 'koos voor de zeurende pijn om al schrijvend dichter bij de wanhoop te komen.'
Of een beginnend schrijver had kunnen debuteren met een roman als KliFi is maar zeer de vraag; het oeuvre van Van Dis vormt toch de kurk waarop dit boek kan drijven. Het is enerzijds als vanouds wel genieten van de stijl, de personages en de subtiele verwijzingen waar de schrijver terecht om geprezen wordt. Ondanks de uitgebreide literatuurlijst achter in het boek blijft het anderzijds helaas toch wat twijfelachtig wat Van Dis precies beoogt met zijn overwegend boze boek. De bevreemding van de eerste indruk blijkt hardnekkig aanwezig, zowel tijdens als na het lezen en laat de lezer achter met een wat onvoldaan gevoel.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Helena van D
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
