Over keuzes en loyaliteit

Overstag (Sea Wife, vertaald door Tom Heuvelmans) is de vierde roman van Amity Gaige, de Amerikaanse schrijfster die in Nederland vooral bekend is geworden vanwege haar veelgeprezen debuutroman Schroder. Om Overstag te kunnen schrijven heeft Gaige eerst leren zeilen. De roman begint met een vraag die in het hele boek centraal zal blijken te staan:

'Hoe begint een vergissing?'

Juliet Partlow, één van de hoofdpersonages, neemt de lezer mee op zoek naar een antwoord op deze vraag. Ze is getrouwd met Michael en moeder van de tweejarige George en van Sybil, die zeven jaar oud is. Juliet is kort na de geboorte van George opgehouden met het schrijven van haar proefschrift over Amerikaanse poëzie. Michael heeft in een opwelling een te dure zeilboot gekocht (nog voordat hij die in het echt had gezien), heeft zonder overleg zijn baan opgezegd en wil met zijn gezin een jaar lang de wereld rond gaan varen. Juliet sputtert tegen; ze heeft nog nooit gezeild en ziet aanvankelijk vooral de nadelen en de gevaren van de hele onderneming. Michael houdt echter voet bij stuk. Hij heeft als kind met zijn jong overleden vader gezeild en hij wordt daarnaast op slag smoorverliefd op de boot wanneer hij haar voor het eerst ziet:

'Ik was jaloers op de mannen van de werf die de romp bestreken met verf. Het leek op een intieme handeling. Oké, ik zou liegen als ik ontkende dat ik vage romantische gevoelens koesterde voor de boot, een soort zedige, maar hunkerende liefde, zoiets als de aantrekkingskracht die ik voelde voor Juliet toen ze zes maanden zwanger was, …'

Michael geeft zijn boot een nieuwe naam, ondanks waarschuwingen dat dat ongeluk zou kunnen brengen en vernoemt zijn nieuwe liefde ook nog eens naar zijn vrouw. Juliet is bang dat ze als zeiler een modderfiguur zal slaan, maar gaat uit loyaliteit uiteindelijk toch overstag.

'… ja zeggen tegen de bootreis was de grootste uiting van trouw aan mijn man. Ik mag daar geen spijt van krijgen. Als ik dat wel doe, blijf ik alleen achter met al mijn trouweloosheid.'

De opbouw van Overstag is bijzonder. Het scheepslogboek van Michael wordt afgewisseld door het verhaal van Juliet, die zittend tussen de kleding in een inloopkast terugkijkt op de reis met zeilboot de Juliet. Waarom ze precies daar zit, wordt heel geleidelijk gedoseerd duidelijk, evenals het antwoord op de vraag welke vergissing het echtpaar gemaakt heeft. Aanvankelijk verloopt de reis zeer voorspoedig. Het gezin geniet in harmonie van elkaars gezelschap en van de prachtige natuur rondom de tropische eilanden. Na verloop van tijd worden de eerste haarscheurtjes echter toch zichtbaar.

'Huwelijken hebben zwakke plekken, net als boten. […] Als je met een boot door ruig water vaart, worden de zwakke plekken zichtbaar.'

Met Overstag schreef Amity Gaige een boeiend verhaal over verschillende opvattingen over loyaliteit in een relatie, over keuzes die gemaakt worden en over hoe mensen – als het erop aan komt – soms toch heel egocentrisch blijken te zijn. De reis die het gezin maakt, vormt een onnadrukkelijk zichtbare metafoor voor de onderlinge verhoudingen tussen Michael en Juliet. De beeldende beschrijvingen van de omgeving kun je als lezer nemen voor wat ze zijn, maar in verhouding tot de veranderende relatie van het echtpaar krijgen ze een meerwaarde. Toch laat Gaige de keuze om dat al dan niet te doen duidelijk bij de lezer, waardoor het mogelijk is om op meer manieren te genieten van deze roman.

Gaige bouwt de spanning op een subtiele manier op en gebruikt verscheidene verhaallijnen om de lezer steeds weer op het verkeerde been te zetten. Uiteindelijk wordt duidelijk om welke (niet eens zo voor de hand liggende) redenen de reis inderdaad een vergissing is gebleken en welke consequenties dat heeft gehad voor alle opvarenden.