Magisch en mythisch

'Vandaag heb ik mijn laptop op de betonnen vloer van een strandtent laten vallen. Hij zat onder mijn arm geklemd en gleed uit zijn zwarte rubberen hoes (in de vorm van een envelop) en landde op de schermkant. Nu is de digitale pagina gebarsten maar hij doet het tenminste nog. Mijn laptop bevat mijn hele leven en weet meer over mij dan wie ook. Met andere woorden: als hij kapot is, dan ben ik dat ook.'

Aan het woord is de vijfentwintigjarige ik-figuur uit Warme melk van Deborah Levy. Ze heet Sofia Papastergiado, is dochter van een Engelse moeder en een Griekse vader en is bijna afgestudeerd als antropoloog, maar werkt in Engeland als barista in een koffietentje. Haar vader is bij haar moeder weggelopen toen Sofia vijf jaar oud was en ze heeft al elf jaar geen contact meer met hem. Wanneer we aan het begin van het boek met haar kennismaken, is ze met haar hypochondrische moeder voor drie maanden in Almería in Zuid-Spanje voor een bezoek aan de onconventionele dokter Gómez. De moeder van Sofia, die ze niet mama noemt maar gewoon Rose, lijdt namelijk al jaren aan verlammingsverschijnselen aan haar benen. Rose heeft een extra hypotheek genomen op haar huis en ziet het bezoek aan de Spaanse arts als het eindstation van een jarenlange en tevergeefse tocht langs diverse artsen.

Sofia maakt na een kwallenbeet kennis met de Spaanse filosofiestudent Juan, die als zomerbaantje op het strand toeristen behandelt die gestoken zijn door kwallen. Kwallen heten in het Spaans medusa’s, omdat de tentakels van de kwallen zouden lijken op het haar van Medusa, dat altijd wordt afgebeeld als een wirwar van kronkelende slangen. Het zal niet de laatste verwijzing naar de Griekse mythologie zijn die je in dit boek tegenkomt. Later maakt Sofia kennis met de Duitse Ingrid die ze eerst aanziet voor een man. Onder invloed van deze en andere nieuwe mensen in de verzengende hitte van Spanje, wordt Sofia gedwongen om na te denken over haar leven. Is de symbiose tussen haar en haar moeder wel zo gezond? Wat wil ze met haar leven? Wanneer ze op bezoek gaat bij haar Griekse vader, diens twintig jaar jongere nieuwe vrouw en haar halfzusje komt ze op een pijnlijke manier tot de ontdekking dat ze echt op zichzelf is aangewezen in het leven. Het motto waarmee het boek begint, ‘Het is aan jou om oude patronen te doorbreken’, lijkt vooral te slaan op de situatie waarin Sofie zich bevindt.

'Ik was vlees dorst verlangen stof bloed barstende lippen voeten met blaren geschaafde knieën heupen met blauwe plekken, maar ik was dolblij dat ik niet op een bank onder een dekentje lag te dutten met een oudere man aan mijn zij en een baby op mijn schoot.'

Op het eerste gezicht lijkt Warme melk het zoveelste coming-of-age verhaal met een centrale rol voor een claustrofobische moeder-dochter verhouding, maar dit boek is zoveel meer dan dat; het is gelukkig allerminst een larmoyante ontdekkingsreis van een adolescent naar haar identiteit geworden en de roman zit vol betekenis, een grote verdienste van Levy. Behalve de mythologische verwijzingen is er een enorme rijkdom aan magische beelden, die wel enigszins surrealistisch overkomen, maar zeker niet ongeloofwaardig worden beschreven. Een opgezet aapje, een zwangere kat in de kliniek van dokter Gómez, een boze dorade, Romeinse sandalen, een onthoofde slang, een gangsterhorloge, een woord op een shirt dat een heel ander woord blijkt te zijn, het zet je als lezer aan het denken. En wie is er aan het woord in de mysterieuze en enigszins dreigende observaties van Sofia tussen de hoofdstukken door? Daarnaast is de manier waarop Sofia als antropoloog reflecteert op zichzelf en haar omgeving bijzonder humoristisch. Levy vraagt van de lezer weliswaar enig vermogen om te combineren en deduceren, maar het resultaat mag er zijn.