Schade die nimmer zal genezen

Hans Vervoort werd op 22 april 1939 geboren in Indonesië. Hij heeft een rijk oeuvre geschreven. Zijn novelle Met stijgende verbazing (1980) wordt door critici beschouwd als zijn beste werk tot dan toe, zijn trilogie 'Het Bedrijf' wordt vergeleken met Het Bureau van J.J. Voskuil, maar ook zijn nieuwste roman Zo tedere schade mag er zijn.

Protagonist Hans Heijmenberg heeft niet alleen zijn voornaam gemeenschappelijk met de schrijver; een ieder die een biografie van Hans Vervoort leest zal direct overeenkomsten zien tussen de schrijver en de hoofdpersoon van deze roman, die op het eerste gezicht als een detective is geschreven. Hans Heijmenberg is na een gelukkig huwelijk van 54 jaar weduwnaar geworden. Zijn vrouw Melissa had net als Hans een Indisch verleden en zij is altijd zijn rots in de branding geweest. Ze is overleden aan longkanker, alhoewel ze zelf nooit gerookt heeft. Hans wordt verteerd door schuldgevoelens, omdat hij zich als roker verantwoordelijk voelt voor de dood van de liefde van zijn leven.

Melissa lijkt voorvoeld te hebben in welke diepe put Hans zou belanden na haar overlijden. Ze heeft er niet alleen voor gezorgd dat de vriezer gevuld is met smakelijke Indische maaltijden, maar hem ook als afleiding voor na haar overlijden geattendeerd op een krantenbericht over een bijna 60 jaar oude moord die nog altijd niet is opgelost. Een jonge vrouw is indertijd bij kamp Walaardt Sacré in Huis ter Heide in het hoofd geschoten. Hans heeft daar in diezelfde tijd ‘acht maanden [in dienst] gelegen. Gek dat wat een soldaat deed, geacht werd horizontaal te gebeuren.’ Melissa spoort Hans aan om te gaan uitzoeken wat er indertijd precies met de jonge vrouw is gebeurd.

Vanaf de eerste bladzijde valt direct op dat Vervoort een humoristische en lichtvoetige manier van schrijven heeft. Daarnaast staat de roman bol van de namen en feiten, die met enig zoekwerk te achterhalen zijn. Het raamwerk voor het boek wordt gevormd door het onderzoek naar de onopgeloste moord. Het duurt echter een jaar voordat Hans de energie vindt om ermee aan de slag te gaan:

‘Mijn plan om me in de kortste keren dood te drinken was weliswaar niet gelukt, maar had me wel ernstig verzwakt. Mijn behoefte om weg te zijn was zo groot dat ik na enkele borrelglaasjes alcohol voor alle zekerheid ook maar wat slaaptabletten nam. En al na een halve fles wodka viel ik dan steevast in een diepe lange slaap.’

Zoon Maric komt wekelijks langs met een overvloedige Indische maaltijd en Hans komt de week door met restanten van die maaltijd in combinatie met wodka. Hij moet echter constateren dat de drank hem ‘niet snel genoeg uit het leven hielp’ en besluit ‘de resterende tijd te doden door Melissa’s opdracht uit te voeren en op zoek te gaan naar de identiteit naar het lijk in Huis ter Heide’. Hans gaat op zoek naar zijn oude dienstvrienden, voert gesprekken met de politie en komt steeds dichter in de buurt van wat zich mogelijk heeft afgespeeld bij kamp Walaardt Sacré.

Het verhaal over de moord is weliswaar spannend en geloofwaardig, maar het zijn vooral de thema’s van verlies, liefde, rouw en schuldgevoelens die de spil vormen van het boek en die tijdens en na het lezen indruk maken. Hans mist Melissa, maar beseft ook dat hij ook na zoveel jaar huwelijk niet wist wie zij was en wat zij voelde:

‘Maar binnendringen in iemands gedachten, dat lukt nooit bij een ander. En echt kennen deed je elkaar dus niet. Dat maakte het gemis eigenlijk nog groter: de wetenschap dat je iemand verloor die met zich meenam wat altijd onbereikbaar was gebleven, haar diepste wezen.’

De titel van het boek verwijst naar een sterven dat ‘schade heeft gedaan die nimmer zal genezen’. Het is een fragment uit het doodsgedicht van Werumeus Buning dat Hans op Melissa’s Facebookpagina heeft geplaatst na haar dood. Ondanks de op zichzelf zware thematiek is Zo tedere schade bepaald geen zwaarmoedig boek geworden, integendeel. Vervoort is er met droge humor en vlotte dialogen in geslaagd om toch een lichtvoetige roman te creëren waarin aan het einde zelfs nog een grappig Droste-effect verwerkt is: iemand doet Hans de suggestie om over de hele geschiedenis een boek te schrijven. En zo is de cirkel rond.