Hoe betrouwbaar is jouw geheugen?
De Puttense moordzaak waarin de verdachten een moord bekenden waar ze helemaal niets mee te maken hadden: onbegrijpelijk, denk je. Maar als je De illusie van het geheugen van Julia Shaw hebt gelezen, snap je hoe dit heeft kunnen gebeuren. Het is een schoolvoorbeeld van een, weliswaar extreme, geheugenfout. En als je denkt dat jou zoiets nooit zal overkomen, kom je bedrogen uit: iedereen heeft hier last van. In heldere, ook voor leken begrijpelijke taal, legt Julia Shaw aan de hand van wetenschappelijke studies de werking van het geheugen uit en hoe het bijvoorbeeld kan dat je herinneringen kunt hebben aan iets wat je helemaal niet hebt meegemaakt. Ze wisselt de wetenschappelijke theorie af met interessante praktijkvoorbeelden waardoor het boek prettig leesbaar en begrijpelijk blijft.
Julia Shaw is onderzoeker criminologie aan de London South Bank University en daarnaast adviseert ze de politie over psychologie en ondervragingstechnieken. In een van haar onderzoeken slaagt zij er door de toepassing van een bepaalde interviewtechniek in om mensen zich iets te laten herinneren wat helemaal niet gebeurd is. Het zal duidelijk zijn dat dit soort studies zeker voor politieonderzoeken interessant is om te voorkomen dat door een onjuiste verhoormethode een onschuldige veroordeeld kan worden.
Herinneringen kunnen dus beïnvloed worden. Neem als voorbeeld je eigen jeugdherinneringen. Die zijn vaak opgebouwd uit verhalen van je ouders, broers en zussen, vrienden en niet te vergeten foto’s en video’s. En hoogstwaarschijnlijk zijn daar gebeurtenissen bij waar je zelf niet eens bij aanwezig was. En desondanks ben je ervan overtuigd dat dit jou is overkomen of dat je het daadwerkelijk zo hebt meegemaakt. Je geheugen houdt je dus gewoon voor de gek en is niet te vertrouwen. Dat is een interessant gegeven en kan van belang zijn bij bijvoorbeeld de nazorg van slachtoffers van een traumatische gebeurtenis. De auteur pleit er voor om deze nazorg niet in groepsverband te doen. Zeker als het ene slachtoffer een veel gruwelijker herinnering vertelt dan het andere slachtoffer bereik je eerder een tegengesteld effect. Door er over te vertellen, wordt de herinnering van de een ingebed in het geheugen van de ander, waardoor het uiteindelijke trauma veel ernstiger kan worden dan het in eerste instantie was.
En wist je dat vrijwel iedereen overmoedig zijn geheugen overschat? Denken we niet allemaal wel eens dat iets toch echt niet zal vergeten. Een mooi voorbeeld is het opzeggen van een proefabonnement: oh ja, helemaal vergeten! Onderzoek heeft uitgewezen dat hoe langer zo’n proefperiode duurt, hoe minder mensen eraan denken om het aan het eind van de proefperiode weer op te zeggen. Bedrijven maken daar handig gebruik van om mensen aan zich te binden.
In het geheugen speelt ook waarneming een grote rol. Mensen kunnen hetzelfde beeld heel anders ervaren of waarnemen. Een beroemd voorbeeld is de illusie van de kleur van de jurk die ‘viral’ ging op de social media: was die nu wit en goud of blauw en zwart? Met de toename van de digitalisering zal ons geheugen nog onbetrouwbaarder worden. Via allerhande social media neem je kennis van allerlei zaken die je herinneringen ongewild zullen beïnvloeden.
Met haar boek zorgt Julia Shaw ervoor dat je absoluut geen vertrouwen meer in je eigen geheugen hebt, maar het mooie is dat je je daar nu wel van bewust bent. Ze eindigt met de volgende quote: 'Ons verleden behoort tot het rijk van fictie en verbeelding en het enige waar we althans enigszins zeker over kunnen zijn is het heden. Dat is een aansporing om in het nu te leven en niet al te veel waarde te hechten aan ons verleden. Het dwingt ons te aanvaarden dat het beste moment van ons leven, van onze heugenis, het heden is.'
En zo is het maar net!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Helma Koot
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
