Veel meer dan een luchtige ‘happily ever after’-roman

Met De schoonmoeder heeft de Australische Sally Hepworth (1980) een interessante roman geschreven waarin niet alles is zoals het lijkt. Voor Lucy en Ollie is het liefde op het eerste gezicht, maar ze komen beiden uit totaal verschillende gezinnen. Ollie’s ouders zijn vermogend, terwijl Lucy uit een eenvoudig maar liefdevol gezin komt, waarin ze helaas al op jonge leeftijd haar moeder is verloren. Ze hoopt in schoonmoeder Diana een tweede moeder te vinden. Helaas is dit ijdele hoop. De afstandelijke en koele Diana is voornamelijk bezig met haar vluchtelingenproject, waarin ze veel geld en tijd steekt.

Het verhaal springt heen en weer tussen heden en verleden en wordt afwisselend verteld door Lucy en Diana. In het heden (tien jaar na de eerste ontmoeting van Lucy en Diana) wordt Diana dood aangetroffen. Hoewel alles wijst op zelfmoord (er is tenslotte een afscheidsbrief) zijn er aanwijzingen die anders doen vermoeden. Hoewel Diana schreef dat ze niet verder wilde leven met haar door kanker verwoeste lichaam, wijst autopsie uit dat ze kerngezond was. Wel zat er gif in haar bloed. Door de flashbacks, de perspectiefwisselingen en het politieonderzoek worden de breekbare familieverhoudingen, onderhuidse spanningen en lang verborgen geheimen van Lucy’s schoonfamilie pijnlijk zichtbaar.

Door het verhaal vanuit twee personages te vertellen maakt Hepworth duidelijk dat je iemand totaal verkeerd kunt beoordelen op basis van hoe iemand zich naar buiten toe presenteert. Als lezer maak je je daar ook schuldig aan, want je hebt al snel je oordeel over Diana gemaakt op basis van Lucy’s kijk op haar schoonmoeder. Diana heeft de uitstraling van een koele, afstandelijke vrouw die haar kinderen Ollie en Nettie alle geneugten onthoudt die de rijkdom die zij en haar man Tom bezitten te bieden heeft. Ze lijkt meer om haar liefdadigheidsstichting te geven, die ze wel gul voorziet, dan om haar eigen kinderen.

‘Ghezala pakt mijn hand. ‘Het was Diana’s doel om mensen kansen te bieden,’ zegt ze. ‘Maar misschien trok ze zich de problemen in de wereld zo aan dat ze vergeet om de mensen pal voor haar neus ook kansen te geven.’’

Omdat het perspectief wisselt naar Diana kom je al snel tot de ontdekking dat de vrouw die ze aan de wereld toont, totaal is tegengesteld aan de werkelijke Diana. Het is mooi om te lezen hoe Lucy door de jaren heen de ware vrouw gaat zien achter haar schoonmoeders façade. Diana op haar beurt begint haar schoondochter te respecteren, waardoor er een broze band gaat ontstaan tussen de twee tegenpolen.

Met name de gelaagdheid in het karakter van Diana en het vleugje spanning dat is toegevoegd, maken de roman boeiend om te lezen. De soepele schrijfstijl van Hepworth, waarbij de goede vertaling van Sabine Mutsaers een compliment verdient, zorgt ervoor dat het lezen je geen enkele moeite kost. Diana’s dood zorgt ervoor dat je langzaam alle gezinsleden en personages binnen haar vluchtelingenproject gaat verdenken.

Het gaat te ver om het een misdaadroman te noemen, maar de verschillende thema’s zoals complexe familierelaties, ongewenste kinderloosheid en vluchtelingenproblematiek, die Hepworth aansnijdt, maken het veel meer dan een luchtige ‘happily ever after’-roman. De wijze les die je als lezer en passant meekrijgt, is dat het de moeite loont om iemand beter te leren kennen en niet af te gaan op een eerste indruk. Iets om nog even over na te denken als je het boek hebt dichtgeslagen.