Mooi en indrukwekkend eerbetoon

De vermiste boordschutter is het verhaal van de opa van auteur Seth Meyerowitz. Met dit bijzondere verhaal hoopte hij een eerbetoon te schrijven aan zijn opa en aan een moedige groep Franse mannen en vrouwen die in 1944 zijn leven hebben gered. En in deze missie is hij meer dan geslaagd. Meer nog dan het verhaal van zijn opa is het het verhaal geworden van het moedige Franse verzet, met name de Morhange-groep onder leiding van de onbevreesde Marcel Taillandier. Mannen en vrouwen die hun eigen leven op het spel hebben gezet om een onbekende te redden van de Nazi’s.

Seths opa, de in de Bronx geboren Arthur Meyerowitz, werd op 31 december 1943 tijdens zijn tweede missie neergeschoten boven Frankrijk. Hij had het geluk te overleven en niet direct door de Nazi’s gevangen genomen te worden. Zijn tweede geluk was dat hij hulp zocht bij een afgelegen boerderij, waarvan de bewoners nauwe banden onderhielden met de Morhange. De mensen van de Morhange zorgde ervoor dat Arthur via een aantal safe houses naar Zuid-Frankrijk werd gebracht en uiteindelijk via een gevaarlijke tocht over de Pyreneeën in Gibraltar terechtkwam. Een zenuwslopende tijd waarin hij zich in het zicht van de vijand verborg en zich moest voordoen als doofstomme Fransman. Dit werd door de Duitsers regelmatig getest door plotselinge harde geluiden en het getuigt van grote wilskracht en zelfbeheersing dat Arthur er in slaagde deze rol lange tijd te spelen.

Ondanks dat het verschrikkelijk is wat Arthur en het Franse verzet hebben doorstaan leest De vermiste boordschutter als een spannende avonturenroman. Seth Meyerowitz beschrijft de periode vanaf de start van de noodlottige vlucht van Arthur tot het moment dat hij na ruim zeven maanden weer veilig thuis komt. Daarnaast is er veel aandacht voor de persoonlijke achtergrond en geschiedenis van de mensen die Arthur hebben geholpen vanaf het moment dat zijn vliegtuig is neergestort. Deze onderdelen van het boek zijn wat drogere kost om te lezen, maar door de afwisseling met de beschrijving van Arthurs reis blijft het verhaal boeien. De foto’s die in het boek zijn opgenomen geven de mensen waarover Meyerowitz schrijft een gezicht waardoor het verhaal nog meer gaat leven.

Het is afschuwelijk om te lezen dat de mensen van het Franse verzet worden verraden door landgenoten die collaboreren met de vijand. Een verraad dat leidt tot gevangenschap, marteling, deportatie en vaak de dood. Toch blijft zijn beschrijving hiervan redelijk afstandelijk en beschouwend, zonder een oordeel te vellen. Het besef dat dit de harde werkelijkheid van een bezet land in oorlogstijd is, doet je van harte hopen dat de geschiedenis zich niet zal herhalen.

Uit alles spreekt het respect dat Seth heeft voor de mensen die zijn opa met gevaar voor eigen leven hebben geholpen en er uiteindelijk zijdelings voor hebben gezorgd dat zowel zijn vader als hij geboren hebben kunnen worden. Dat Seth niet over een nacht ijs is gegaan en zeer grondig research heeft gepleegd blijkt wel uit alle bronnen en noten die aan het eind van het boek zijn opgenomen. Ondanks dat het verhaal van Arthurs reis op onderdelen geromantiseerd is, blijft het een mooi tijdsdocument dat recht doet aan de moed van met name het Franse verzet. Het lezen meer dan waard.