Bovenal een verhaal over kameraadschap en overleven
In eerste instantie beschreef Maggie Brookes de ongelofelijke liefdesgeschiedenis, die ze via een ex-krijgsgevangene uit WO-II vernam, in een gedicht. Niet zo vreemd, omdat Brookes onder haar getrouwde naam Maggie Butt al vijf gedichtenbundels op haar naam heeft staan. Omdat ze vond dat een gedicht onvoldoende recht deed aan het verhaal, besloot ze het te verwerken in een roman en schreef ze met De verwisseling haar debuut. Marga Blankestijn tekende voor de vertaling van dit indrukwekkende en tegelijkertijd bizarre liefdesverhaal in oorlogstijd.
Met de proloog zet Brookes je direct op het puntje van je stoel als twee vluchtelingen worden opgejaagd door nazi’s met speurhonden. Daarna springt het verhaal terug in de tijd naar juni 1944 en komt het in rustiger vaarwater, waar we kennismaken met de Tsjechische Izabel (Izzy) en de Britse krijgsgevangene Bill.
Brookes heeft ervoor gekozen om het verhaal vanuit twee perspectieven te vertellen. Via ik-persoon Izzy kruip je in haar gedachtewereld, terwijl de lezer het verhaal van Bill, verteld vanuit de derde persoon, afstandelijker ervaart. Izzy en Bill ontmoeten elkaar als hij als krijgsgevangene te werk wordt gesteld op het boerenbedrijf van Izzy’s familie. Haar vader en oudste broer hebben zich aangesloten bij de Partizanen en hoewel haar moeder niets op heeft met de Duitse bezetter, kan zij de hulp die zij aangeboden krijgt niet afslaan. Bill en Izzy vallen als een blok voor elkaar.
Een onmogelijke liefde, maar zo groot dat zij besluiten in het geheim te trouwen en samen te vluchten. Om tijdens deze hachelijke onderneming niet op te vallen vermomt Izzy zich als man. Hun plan mislukt faliekant en als ze door de nazi’s worden opgepakt, gaat Izzy als soldaat Algernon Cousins door het leven: een Britse soldaat die door shellshock niet meer praat. Het plan is ingenieus, maar bijna onmenselijk om vol te houden. Als ze samen met Bill arriveert in krijgsgevangenkamp Lamsdorf in Polen moeten ze, om te kunnen overleven en ontmaskering te voorkomen, een handjevol mensen van hun geheim op de hoogte brengen.
De verwisseling is, behalve een liefdesverhaal in bange tijden, vooral een verhaal over kameraadschap, overleven in erbarmelijke omstandigheden en de constante angst verraden te worden. Vrouwelijke ongemakken als de maandelijkse ongesteldheid zorgen uiteraard voor extra complicaties waarbij het essentieel is dat ze, verborgen voor de ogen van de bewakers en andere gevangenen, zichzelf en de bloederige lapjes kan wassen. Ondanks alle verschrikkingen en stress waar Izzy mee te maken krijgt, is het zo nu en dan ook vermakelijk om te lezen hoe ze het leven in een totale mannenmaatschappij ervaart en ze zich erover verwondert.
'Eenmaal weer buiten probeer ik te lopen als jongen wiens pik net overeind is gaan staat, en ik vraag me af hoe dat moet voelen. Wat moet het eigenaardig zijn om een lichaamsdeel te hebben dat je niet in bedwang hebt, dat uit zichzelf opspringt en zich niet laat bevelen om te gaan liggen.'
Of er werkelijk een als man vermomde vrouw in krijgsgevangenschap heeft geleefd is, ook na uitgebreide research, niet bewezen. Het was in ieder geval wel een verhaal dat de ronde deed onder de krijgsgevangenen en hen de kracht gaf om niet op te geven.
Brookes heeft het liefdesverhaal vooral als kapstok gebruikt om de verschrikkingen te belichten waarmee de krijgsgevangenen te maken kregen. Hun beschermde status voorkwam niet dat ze te werk werden gesteld in (onder andere) Polen en Tsjechië, waar zwaar werk en nauwelijks eten ervoor zorgden dat velen de oorlog niet overleefden. Een decor waar ze ook Izzy en Bill in plaatst. Toen de oorlog op zijn eind liep, werden duizenden uitgemergelde krijgsgevangen te voet met amper kleren en schoenen aan hun lijf teruggevoerd naar Duitsland om daar als menselijk schild te dienen. Een helse tocht die ervoor zorgde dat velen alsnog bezweken.
De liefelijke cover doet geen recht aan deze historische roman, die allesbehalve feelgood is, maar wel een bijzonder liefdesverhaal vol hoop op een betere toekomst in vrijheid.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Helma Koot
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
