Ironische, absurdistische verhalen met een moraal

In de verhalenbundel De vrouw die haar stoute schoenen zocht heeft de Ierse bestsellerauteur Cecelia Ahern (1981), in de vertaling van Daniëlle Stensen, dertig ironische verhalen over sterke vrouwen geschreven. In elk verhaal wordt de hoofdpersoon steevast als ‘de vrouw’ aangeduid. Deze naamloze vrouwen hebben allemaal één ding gemeen: ze bevinden zich stuk voor stuk in een bizarre en/of absurdistische situatie, waarin gezegdes als ‘door de grond zakken’, ‘de stoute schoenen aantrekken’, ‘op een voetstuk zetten’ en ‘in een hokje plaatsen’ letterlijk worden genomen. Deze bevreemdende situaties zijn praktisch allemaal een metafoor voor gedrag en levensomstandigheden waar mensen in het echte leven mee te maken krijgen, met als terugkerende thema’s vrouwenrechten en gendergelijkheid. Hoewel elk verhaal eindigt met een moraal, komt het nergens belerend over.

In de verhalen laat de vrouw in al haar facetten van zich horen. Toch is het allesbehalve een verheerlijking van de vrouw. Er is meer dan genoeg ruimte voor zelfreflectie en soms kritische beschouwing van het gedrag van vrouwen. In De vrouw die wegwoei steekt Ahern de draak met de socialmediagekte, waarin de vrouw als influencer haar hele leven heeft ingesteld op het verkrijgen van miljoenen volgers en likes. Deze pure zelfverheerlijking zorgt voor leegheid in haar leven en in haar hoofd waardoor ze zo licht als een veertje wordt en het raam uitwaait en verdwijnt.

'Daarna krijgt ze er tien miljoen volgers bij, en ze wordt de meest gevolgde persoon op Instagram, met meer dan honderd miljoen volgers, maar dat ziet ze zelf natuurlijk niet. Ze heeft haar gedachten en handelingen met te veel van zichzelf gevuld. Er is geen ruimte voor iets met gewicht, substantie of betekenis.'

Een ander voorbeeld is De vrouw die op een voetstuk was gezet, waarin de vrouw zich haar rol als ‘trophy wife’ maar al te graag laat aanleunen. Pas op het moment dat ze op middelbare leeftijd ontdekt dat haar rol is uitgespeeld en ze een leeg en eenzaam leven heeft, snapt ze dat ze daar verandering in kan brengen als ze van haar voetstuk durft af te stappen. Wat Ahern in dit en de andere verhalen probeert duidelijk te maken is dat je zelf verantwoordelijk bent voor het leven dat je leidt en dat je voor jezelf moet opkomen als je daar verandering in wil brengen. In dit kader is er iets te zeggen voor zowel de originele titel Roar als de vertaalde titel De vrouw die haar stoute schoenen zocht. Beide titels geven aan dat je jezelf moet laten horen.

In een aantal andere verhalen maakt Ahern duidelijk dat ieder mens vele eigenschappen heeft en daardoor niet in slechts één hokje past. De vrouw die in een hokje gestopt werd is daar het meest duidelijke voorbeeld van. Ze is zoveel meer dan alleen het labeltje dat ze opgeplakt heeft gekregen en komt daartegen in opstand. Een ander voorbeeld is De vrouw die roze droeg, waarin ze flirt met de beklemmende sfeer van Margaret Atwood’s The handmaid’s tale. Iedereen is gegeneraliseerd tot vagina of penis, zonder enige persoonlijke identiteit en/of eventuele andere seksuele geaardheid. Daar komt pas verandering in als de vrouw in opstand komt en haar man inziet en begrijpt dat het ook anders kan. Het is een aanklacht tegen genderbepaling en (voor)oordelen over zowel mannen als vrouwen.

Dat mannen van Mars en vrouwen van Venus komen wordt duidelijk in De vrouw die in haar mans schoenen ging staan. Door zijn schoenen aan te trekken, ervaart de vrouw aan den lijve het leven en de wereld vanuit een mannelijk standpunt.

'Als ik zijn schoenen draag, zijn de dingen voor mij plotseling iets anders. Ik zie dezelfde dingen, maar vanuit een andere invalshoek. Hoe mensen kijken, hoe mensen praten, blikken en reacties, dat is waarin onze ervaringen verschillen. Net zoals jij niet kunt vertellen hoe het is om vrouw te zijn, kun je niet uitleggen hoe het is om man te zijn.'

Zo zijn er nog veel meer fantasierijke, vermakelijke en ontroerende verhalen met herkenbare situaties en een duidelijke moraal: als je wilt dat er iets verandert, moet je zelf actie nemen!