Interessante historische roman die snakt naar een vervolg

De fans van thrillerauteur Minette Walters (1949) hebben er tien jaar op moeten wachten, maar Het laatste uur is niet de langverwachte thriller, maar een historische roman. Het boek begint in 1348 op het moment dat de pest in Engeland uitbreekt. Niemand begrijpt hoe de ziekte zo snel zo vernietigend om zich heen kan slaan en zoveel doden maakt. Als Sir Richard na een reis met zijn gevolg doodziek terugkomt in zijn dorp Develish, verbiedt zijn echtgenote, de intelligente Lady Anne, hen de toegang tot de hermetisch afgesloten hofstede. Ze beschermt de gezonde lijfeigenen in haar eigen huis en behandelt ze tot ieders verbazing allemaal als gelijken. Omdat de rantsoenen langzaam maar zeker opraken besluit lijfeigene Thaddeus, om samen met de zonen van de slavenleiders, de veiligheid van het dorp te verlaten en op zoek te gaan naar nieuwe voorraden. Opperste voorzichtigheid is geboden om te voorkomen dat zij in aanraking komen met de nog steeds rondwarende pest en een terugkeer naar de hofstede niet meer mogelijk zou zijn.

De personages in het verhaal zijn of goed of slecht. Een middenweg lijkt er niet te zijn. Je hebt direct sympathie voor de goeden en een intense hekel aan de slechten met hun gekonkel. De goeden in het verhaal zijn Lady Anne en een groot aantal lijfeigenen, waarvan de bastaard Thaddeus wel de belangrijkste in het verhaal is. Daar lijnrecht tegenover staan Sir Richard, dochter Eleanor, priester Anselm en rentmeester Hugh de Courtesmain.

Lady Anne is een intelligente, verstandige vrouw die onopvallend de hofstede van haar drankzuchtige en wrede echtgenoot Sir Richard draaiende houdt. Ze zorgt voor persoonlijke hygiëne, behandelt de lijfeigenen en slaven met respect, leert ze lezen en schrijven en wordt door ‘haar’ volk op handen gedragen. Eigenlijk zit ze in hetzelfde schuitje als de lijfeigenen, want ze is dan wel een Lady, maar ook zij is door haar uithuwelijking, gewoon eigendom van Sir Richard.

Aan de andere kant staan Sir Richard en dochter Eleanor. Sir Richard is een vrouwen verkrachtende lapzwans en Eleanor een egocentrische puber. Ze zijn dan wel met een gouden lepel in hun mond geboren, maar ze zijn zo dom als het achtereind van een varken. Ze kunnen lezen noch schrijven, zijn wreed en realiseren zich niet dat zij helemaal niets zijn zonder de lijfeigenen die de akkers verbouwen en zorgen dat er geld in het laatje komt. En vader Anselm is vaker dronken dan nuchter, predikt hel en verdoemenis, steekt zijn kop in het zand en vergeeft zonder blikken of blozen alle zonden van Sir Richard, en dat zijn er nogal wat. Rentmeester Hugh de Courtesmain probeert door zijn kruiperige gedrag bij iedereen in een goed blaadje te komen, waardoor hij op steeds minder sympathie kan rekenen.

Minette Walters is erin geslaagd om met haar eerste historische roman een interessant verhaal af te leveren. Ze beschrijft geloofwaardig hoe het leven in de middeleeuwen eruitzag: de hiërarchie van rangen en standen, het lijfeigenensysteem en hoe de adel deze mensen, die trouw aan hen gezworen hadden, met harde hand in het gareel houden. Voor het minste of geringste werd de zweep gehanteerd. De rol van de intelligente Lady Anne is misschien, zeker voor die tijd waarin een vrouw eigenlijk niets te vertellen had, iets minder geloofwaardig. Maar door haar liberale opvattingen zie je dat de lijfeigenen steeds meer voor zichzelf gaan opkomen en zich niet langer later onderdrukken. De pestepidemie die toeslaat en hele dorpen uitroeit speelt daar waarschijnlijk ook een grote rol in. Die dwingt de lijfeigenen, zeker als hun ‘eigenaar’ aan de pest is bezweken, bijna om zelf te denken en te handelen om te voorkomen dat ze, als ze de pest overleven, alsnog doodgaan van de honger. Het is de start van een omslag in het systeem en deze verzelfstandiging van de lijfeigenen loopt als een rode draad door het verhaal. Het wordt mooi geïllustreerd in de zoektocht naar proviand door Thaddeus met de zonen van de slavenleiders, die na van de vrijheid geproefd te hebben niet meer terug willen in het systeem. En met het onderwijzen van het gewone volk, raakt ook de rol van kerk steeds meer uitgespeeld. Ze stellen de zichzelf verrijkende kerk ter discussie en nemen niet alles meer klakkeloos aan. Hoewel dochter Eleanor een hersenloos, egoïstisch wicht is dat haar moeder haat, haar vader op een voetstuk plaatst en elke realiteitszin heeft verloren, krijg je toch af en toe medelijden met haar. Maar door haar wrede gedrag, duurt dat nooit lang. Pas aan het eind van het boek wordt haar gedrag duidelijk en staat ze voor een moeilijke keuze die grote gevolgen voor de rest van haar leven kan hebben. En dan is het boek plotseling uit en is het wachten op het vervolg. Misschien krijgen we dan antwoord op de vraag wie de onbekende vader van Thaddeus is, of de lijfeigenen kiezen voor hun vrijheid en welke keuze Eleanor maakt.

Hoewel het verhaal in het begin wat langzaam op gang komt, weet het wel van begin tot eind te boeien. In een prettige schrijfstijl neemt ze je mee naar de middeleeuwen, waar je een beetje gaat houden van Lady Anne, je met haar en de lijfeigenen meeleeft en je hoopt dat ze allemaal de pandemie zullen overleven en dat er voor iedereen een beter leven aan de horizon gloort.