Indrukwekkend verhaal dat je bij de strot grijpt
Samen met journalist Hans Bouman heeft Mirjam Schwarz het indrukwekkende boek Ik hoop dat alles weer gewoon wordt geschreven. Nadat Mirjam Schwarz in het bezit kwam van de dagboeken van haar tante Thea Windmuller, het jongste zusje van haar moeder, en brieven die Thea’s grote liefde Wolfgang Maas aan haar schreef tijdens de periode dat ze ondergedoken zaten, vond ze het te belangrijk om deze informatie niet te delen. De basis voor het verhaal zijn de dagboeken die Thea tussen april 1939 en december 1943 schreef. Daarnaast was een belangrijke bron van informatie het archief dat Mirjam in een periode van zo’n dertig jaar over haar eigen familie, Winterswijk, de Joodse gemeenschap, de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging heeft opgebouwd.
De dagboeken vormen de rode draad in het boek en worden door aanvullende informatie over Winterswijk en (de aanloop naar) de Tweede Wereldoorlog in een historische en lokale context geplaatst. Hierdoor wordt het duidelijk hoe het dagelijks leven van Thea werd beïnvloed door gebeurtenissen die zich in de wereld, maar meer specifiek in Winterswijk afspeelden.
Winterswijk, de plaats waar Mirjam zelf ook geboren en getogen is, heeft geen fraaie oorlogsgeschiedenis. Het was een gemeente waar de NSB, zeker vergeleken met het landelijk gemiddelde, altijd een zeer grote aanhang heeft gehad met een NSB-burgemeester aan het roer. Dat dit gevolgen heeft voor het leven van Thea valt te lezen in fragmenten waarin ze over de NSB schrijft.
'Een stel van de rot-NSB’ers hebben bij ons de ruiten vol geklodderd met olieverf. Bij ons staat Juda op de ruit en bij Holders Jodenvriend en het staat overal op de straten geschilderd. Wat een helden. De politie kon er niets aan doen, want ze hadden er een vergunning voor. Een mooie boel.'
Waar de dagboeken in het begin een weergave geeft van het leven van een zeventienjarige Joodse tiener op weg naar volwassenheid met voorbijgaande verliefdheden, uitgaan, ruzietjes met haar ouders en liefde voor Wolfgang, eindigt het in een verslag vol wanhoop over hoe ze verder moet met haar leven tijdens de Duitse bezetting.
'Het wordt hoe langer hoe erger. De wereld is een chaos door alle narigheid. […] Ik begrijp niet wat ik allemaal meemaak. Soms denk ik: waarom leef ik nog en hoe komt het dat ik nog besta. Mama en Lies zijn opgehaald en weg, wie weet waarheen. Zou ik ze ooit terugzien? En waar is mijn lieve schat? Laat alles toch nog goed komen. We zijn uit elkaar gehaald, als opgejaagd wild vinden we nergens rust. Overal dreigt gevaar. Hoe moet dit alles ooit nog eens goed komen? Ouders weg, hoe kan ik dit doorkomen? […] Het zijn beesten die nergens voor staan en handelen als duivels.'
Dit beschrijft de angst die gaandeweg steeds meer bezit van haar neemt en de noodzaak om onder te duiken als vrienden en familieleden worden opgepakt en weggevoerd. Het dagboek eindigt op 14 december 1943, als ze samen met haar grote liefde Wolfgang Maas wordt verraden en opgepakt in Amsterdam. Haar hartenkreet 'Ik hoop dat alles weer gewoon wordt' zal voor Thea nooit bewaarheid worden. Op 28 januari 1944 wordt ze vergast in Auschwitz.
Alle personen die voorkomen in de dagboeken van Thea krijgen een korte toelichting in de voetnoten. Hoewel de vele namen je soms duizelen, dringt al snel het afschuwelijke besef door dat van al deze tientallen mensen maar een enkeling de holocaust heeft overleefd. Een besef dat je bij je strot grijpt en ervoor zorgt dat je het boek regelmatig even opzij moet leggen.
Ik hoop dat alles weer gewoon wordt is een indrukwekkend en aangrijpend boek waar je stil van wordt. De vele foto’s maken, naast de dagboekfragmenten, het boek nog persoonlijker waardoor de impact van de Jodenvervolging nog meer binnenkomt. Door de geschiedenis van Winterswijk voor en in oorlogstijd erin te verwerken is het een interessant tijdsdocument geworden over een periode die nooit vergeten mag worden. Zeker in een tijd waarin vreemdelingenhaat steeds meer de kop opsteekt is het nog belangrijker om deze herinneringen levend te houden en ervoor te zorgen dat dit nooit meer mag gebeuren.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Helma Koot
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
