Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Veel meer dan alleen een 'bakvissen' roman

Helma Koot 16 november 2018 Hebban Recensent
’n Zomerzotheid van Cissy van Marxveldt gaat over de vriendinnen Dot, Pit, Ella, Lenie en Mia. De vijf studentes gaan naar een vakantiehuisje op de Veluwe en zetten de bloemetjes buiten onder het toeziend oog van de moeder van Lenie. Op een terras beweert de snobistische Ella dat ze altijd een heer zal herkennen als ze er een ziet. Jonkheer Robbert Padt, die dat hoort, besluit haar een lesje te leren. Hij viert vakantie met zijn studievrienden Gerrit Jan, Paul, Jef en Reep en besluit zich voor te doen als chauffeur terwijl Gerrit Jan voor jonkheer speelt. Wat volgt is een zomer die bol staat van de grappige situaties, romantische ontwikkelingen en vriendschap.

Het lijkt een gezellige roman voor tieners, in die tijd 'bakvissen' genoemd, maar Cissy van Marxveldt verwerkt heel subtiel allerlei literaire klassieke elementen in het verhaal. Hierdoor wordt duidelijk dat ze als schrijfster veel meer in haar mars had dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Maar het was in die tijd als vrouwelijke auteur 'not done' om daar mee te koop te lopen.

Ik heb eerder de biografie van Cissy Marxveldt van Monica Soeting gelezen en met dit boek nog in mijn achterhoofd las ik ’n Zomerzotheid op een andere manier dan ik vroeger heb gedaan en was alerter op alle verwijzingen. Een paar voorbeelden: de titel en het thema van het boek verwijzen bijvoorbeeld naar A Midsummer's Night Dream van William Shakespeare, want ook in dat verhaal is sprake van een persoonsverwisseling. En als de jongens loten wie 'Robbert' mag spelen, citeert een van de vrienden met de woorden: 'Je lijkt Portia wel.' en: 'Nee, ik heb niet de euvele moed' uit The Merchant of Venice van dezelfde Shakespeare, waarna hij door een van de andere vrienden aangesproken wordt met Shylock. Maar er zijn meer verwijzingen. Zo heeft Robbert het over Pauls Dulcinea, de denkbeeldige geliefde van Don Quichot uit de roman van Miguel de Cervantes. De snobistische Ella wordt door de jongens Lorelei genoemd, een verwijzing naar Die Lorelei van Heinrich Heine, waaruit Jef op het eind een couplet zingt. Ook Gerrit Jan citeert tijdens een romantische nacht een gedicht van Heine: 'Du Bist wie eine Blume' uit de bundel Buch der Lieder.

Van Marxveldt houdt zich verder niet aan de voor die tijd conventionele sociale grenzen. De twee hoofdpersonen Pit en Robbert zijn dan wel van adel, maar ook de niet adellijke Dot heeft een grote rol in het verhaal. Eveneens bijzonder is dat de eenvoudige boerenzoon Gerrit Jan zich op het eind verloofd met een adellijk, gefortuneerd meisje en dat niet hij maar zij het initiatief neemt. In de romantische literatuur van die tijd was het gebruikelijk dat de adellijke, rijke man met het meisje van eenvoudige komaf trouwde. In 'n Zomerzotheid gebeurde dit dus precies andersom. En hetzelfde kan gezegd worden voor de relatie tussen Pit en Robbert. Ook hier is het een vrouw die een 'perfecte' man probeert te creëren in plaats van een man die een 'perfecte' vrouw wil scheppen. Een vergelijking met Pygmalion is dan ook al snel gelegd. Al deze verwijzingen zijn een logisch onderdeel van het verhaal en doen nergens gemaakt aan om het interessanter te maken. Vooral het zich niet houden aan de conventies is een bijna verborgen aanzet tot emancipatie van de 'bakvissen' die de boeken van Cissy van Marxveldt verslonden.

Ondanks dat het natuurlijk helemaal niet meer van deze tijd en enorm oubollig is, vond ik het weer heerlijk om te lezen. Het bijna kluchtige karakter van het boek kan ik wel waarderen. Natuurlijk is Ella met haar snobistische gedrag onuitstaanbaar en ook de manier waarop ze over mensen die van eenvoudige komaf praat is tenenkrommend. Pit en haar vriendin Dot zijn heerlijk als haar tegenhangers die alles met wat Ella verkondigt de draak steken. Het geeft de tijdgeest van de jaren twintig uit de vorige eeuw weer, maar ondanks dat was Van Marxveldt behoorlijk vooruitstrevend door heel subtiel de sociaal geldende normen aan haar laars te lappen.

Het is natuurlijk niet meer te vergelijken met een boek dat zich in de huidige moderne tijd afspeelt en de tieners van nu zal je er waarschijnlijk absoluut geen plezier mee doen. Maar vrouwen van mijn leeftijd of ouder zullen er zeker met nostalgische gevoelens aan terugdenken en ook als tijdsdocument is het zeker een aanrader. Door de gespreksonderwerpen van de vrienden en vriendinnen kom je te weten wat er in die tijd leefde, de populaire Amerikaanse en Engelse liedjes en de sporthelden van toen. Gewoon je even lekker onderdompelen in de roaring twenties en genieten.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Helma Koot

Gesponsord

Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.

'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19

Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.

Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk

Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.

Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.

Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug. 

Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.

De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!

De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.

Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.

Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.

Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.

Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.

Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.

Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.

In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.

De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.

Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!