Historisch interessant debuut met ruimte om te groeien
Zondebok, het debuut van Jacobine van den Hoek, speelt zich af in het zestiende-eeuwse Amsterdam aan de vooravond van de 80-jarige oorlog. Hoofdpersoon is Fye Lieveheer. Fye is net als haar moeder een krachtige, paranormaal begaafde vrouw, waarvoor je in die tijd zonder pardon als heks terechtgesteld kon worden. Ondanks dat Fye uit de gegoede kringen komt, verkeert het gezin na de dood van haar vader in armoede. Als appelboer Ger om haar hand vraagt, kan ze niet anders dan onder haar stand met hem te trouwen. Hoewel het huwelijk bezegeld wordt met dochter Sara, is Fye haar grote jeugdliefde Laurens nooit vergeten. Als hij op een dag weer opduikt in haar leven, zet dat haar huwelijk met Ger onder druk, ondanks dat het nieuwe gereformeerde geloof van Laurens verdere contacten in de weg staat. Hun hernieuwde kennismaking zal desastreuze gevolgen hebben voor alle betrokkenen en niet in het minst voor Fye zelf.
Het verhaal bestaat uit een groot aantal korte hoofdstukken van slechts enkele pagina’s. Hoewel dat voor het lezen niet uitmaakt, is het opvallend omdat er sprake is van doorlopende gebeurtenissen die praktisch allemaal op dezelfde dag plaatsvinden, zonder dat er een wisseling in perspectief of plaats van handeling is.
Het is duidelijk dat Jacobine van den Hoek veel tijd in de research naar de geschiedenis van Amsterdam heeft gestoken. Het leven van Fye is de kapstok voor alle historische gebeurtenissen die een rol spelen in het boek, zoals de opkomst van het gereformeerde geloof, de terechtstellingen van de wederdopers, de Spaanse inquisitie, de beeldenstorm en de opstand van de burgerweeskinderen die de stad onveilig maken en de elite aanvallen. Ook waarom de gevestigde orde op zoek gaat naar een zondebok om het tij te keren en de orde te herstellen wordt duidelijk. Er moet een zondebok aangewezen worden en Fye is daar de aangewezen persoon voor, toen ze toegaf dat ze de opstand in een droom heeft zien aankomen. Maar of haar arrestatie wegens tovenarij de hoogopgelopen gemoederen zal bedaren valt nog maar te bezien.
Het aanwijzen van Fye als zondebok verklaart de titel van het boek, hoewel zij niet de enige zondebok is. Fye zoekt op haar beurt ook een zondebok voor alles wat haar is overkomen en datzelfde geldt voor Ger. Hoewel het verhaal historisch meer dan interessant is, komen de personages wat minder uit de verf terwijl er toch meer dan genoeg in hun leven gebeurt. Van den Hoeks bij tijd en wijle beeldende en bijna poëtische woordgebruik, maakt dit gemis grotendeels goed.
"Alle mensen die ze liefheeft, dwalen van haar weg als asvlokken boven vuur."
Ze weet de broeierige sfeer die in die tijd in Amsterdam heerste prima te verwoorden. Het gebruik van zestiende-eeuwse woorden als patijnen, teljoor en warmoes ondersteunt dat. Voor de ondervraging van Fye verandert haar schrijfstijl in bijna zakelijk, waarbij ze de gruwelijke martelmethoden voor zichzelf laten spreken. Poëtische woorden zouden daar ook volkomen misstaan hebben. Van mensenrechten hadden ze in die tijd overduidelijk nog nooit gehoord.
De opbouw van het verhaal had misschien iets evenwichtiger gekund. Het duurt tot over de helft voordat het verhaal echt goed op gang komt en vanaf dat moment spelen de gebeurtenissen zich in sneltreinvaart af om redelijk abrupt te eindigen en je het gevoel hebt dat het verhaal nog niet af is. Wellicht een opmaat voor haar volgende boek? Al met al is Zondebok een goed debuut dat Jacobine van den Hoek nog voldoende ruimte biedt om verder te groeien als auteur van (historische) romans.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Helma Koot
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
