Een fascinerend boek over een flamboyant leven

In Nederland is de Britse Elizabeth Jane Howard voornamelijk bekend als schrijfster van de Cazalet boeken, een serie van vijf boeken over het wel en wee van een rijke Engelse familie in de jaren 30 van de vorige eeuw tot de jaren 60. Verder zijn nog de titels ‘Welbeschouwd’ en ‘Een heerlijke tijd’ van haar in vertaling uitgebracht. Onlangs verscheen de vertaling van ‘Slipstream. A memoir’ , uit 2002, onder de titel ‘Achteraf bezien’, met als ondertitel ‘memoir’.
In vier delen vertelt Elizabeth Jane Howard (1924-2014) over haar fascinerende en turbulente leven.
Het boek begint met haar eerste herinneringen en eindigt 12 jaar voor haar overlijden. Het is een onvoorstelbaar levensverhaal met vele ups en downs en geeft een inkijk in een tijd die al veel langer dan een eeuw geleden lijkt. Daarbij is Howard als persoon een uniek karakter dat aan de ene kant volkomen eigengereid haar weg zoekt en zich onafhankelijk opstelt, en aan de andere kant continu door de conventies van de tijd beperkt wordt, en dan vooral omdat vrouwen in haar milieu behoorlijk onwetend waren. Er werd niet gepraat over gevoelens, emoties, sex etc. en dat had zijn weerslag op Howards leven. In dit boek is ze echter volkomen openhartig en ontziet ze zichzelf niet.
Ze groeide op in de gegoede middenklasse in Londen. Als kind wilde ze schrijfster of actrice worden en richt zich in de beginjaren op het acteren. Later gaat ze als redacteur bij een uitgeverij werken en schrijft naast romans ook columns en artikelen voor diverse kranten en tijdschriften.
Ze trouwt drie keer, haar derde huwelijk is met Kingsley Amis; elk huwelijk eindigt in een scheiding. Daarnaast heeft ze nog talloze affaires met bekende en minder bekende mannen. Er worden ongelofelijk veel namen genoemd in deze memoires: het boek begint met een alfabetische lijst van “spelers” en achterin staat een uitgebreid register. Geen overbodige luxe, het duizelt je af en toe van al die namen.
‘Achteraf bezien’ bevat veel herkenbare elementen voor de lezers van De Cazalets: alleen al het familielandhuis buiten Londen dat voor iedereen een toevlucht is tijdens de Tweede Wereldoorlog, met het babyhotel dat daadwerkelijk geleid werd door een tante van Howard. De levensloop van Louise uit de Cazalets vertoont veel overeenkomst met Howards eigen leven (relatie met de vader, ongelukkig huwelijk, vertrek met achterlaten van kind, acteren). Het is duidelijk dat Howard geput heeft uit haar eigen leven bij het schrijven van de Cazalets.
Na het lezen van dit boek begreep ik de personages uit ‘Welbeschouwd’ en ‘Een heerlijke tijd’ ook wat beter.
‘Achteraf bezien’ is vooral interessant voor lezers van het werk van Elizabeth Jane Howard, maar geeft ook een indruk van het culturele leven in Engeland in de jaren ’50 tot ’90. De cover is prachtig en sluit qua opmaak en lettertype aan bij de uitgave van de Cazalets. Ik vond het een fascinerend boek om te lezen en verbaasde me vaak over het flamboyante leven van Elizabeth Jane Howard die altijd wilde leren van ervaringen.
“Ik schrijf dit boek niet als een wijze, gerijpte, volleerde vrouw die alle antwoorden kent, maar eerder als iemand die zelfs in het late stadium van negenenzeventig jaar nog altijd haar best doet om te veranderen, dingen te weten te komen en het iets beter te doen.” (blz 10).
Dat is een bewonderenswaardig streven en het verslag ervan is in elk geval zeker geslaagd!