Winnaar

Op 8 november 2005 werd voor de eerste keer 'The Dagger of Daggers' uitgereikt door De Britse Crime Writers’ Association (CWA). Dit vanwege het feit dat het 50 jaar geleden was dat voor de eerste keer een echte prijs werd toegekend. Aanvankelijk had deze prijs nog een andere naam, maar sinds 1960 kennen we hem als ‘The CWA Gold Dagger for Fiction’. Er waren 7 boeken genomineerd die ooit een 'Gold Dagger' hebben gewonnen. Dat waren onder andere: Martin Cruz Smit met Gorki Park, Val McDermid met De sirene en John Le Carré met Spion aan de muur. John le Carré won deze prestigieuze prijs. Vele jaren geleden heb ik Spion aan de muur gelezen. Dat was in de tijd dat de Muur nog stond, dat Europa nog verdeeld was in Oost en West, dat spionage een hot item was en de wereld opgedeeld leek in kapitalisten en communisten. Tijd voor herlezing.

Een Engelse topspion is geliquideerd bij de Berlijnse muur. De Britse inlichtingendienst zint op wraak. Ze besluiten een lokaas uit te zetten. Dit wordt Alec Leamas. Hij is een ontslagen en aan lager wal geraakte agent. Deze Leamas moet in Oost-Duitsland een grote topspion redden die bijna ontmaskerd dreigt te worden. Valse sporen worden uitgezet en intriges gesmeed.

Vanaf het begin is Spion aan de muur een deprimerend en grijs boek. Alec Leamas is allesbehalve een stoere spion en bepaald geen James Bond. Hij is fors aan de drank en gedeprimeerd. Hij woont in een aftandse kamer en heeft geen passend werk meer nadat hij als spion heeft gefaald. En dan wordt hij gestrikt voor de grote klus. De schrijver schetst een troosteloze en grauwe wereld. Dit gegeven wordt versterkt zodra Leamas afreist naar Oost-Duitsland. Het beeld van de Muur als ‘vuil en lelijk bouwsel van uit gruis geperste blokken en prikkeldraad, verlicht door wat gelig licht, als de achtergrond voor een concentratiekamp’ wordt door Le Carré treffend beschreven. Oost-Duitsland komt voorbij met zijn soberheid van destijds, zijn armoede, zijn partijdiscipline en zijn communistische slogans. De beschrijving van het spel dat gespeeld wordt tussen Oost en West wordt indringend beschreven. Daarnaast maakt de auteur duidelijk dat er geen verliezers en geen winnaars zijn. Er is aan beide kanten sprake van een politieke moraal die niet deugt en waarvan ‘de kleine man’ de dupe wordt. Kwetsbaarheid wordt uiteindelijk meedogenloos afgestraft. Hoezo James Bond?

Een spannend en indrukwekkend boek dat de wereld van destijds doet herleven en beelden uit de zestiger jaren komen voorbij. Een groots boek dat maar 200 bladzijden telt. Voorzien van een geweldig plot, goed uitgewerkte karakters en een vrijwel constante spanning.
Hoewel spionage niet mijn favoriete genre is, heb ik anno 2005 ook weer genoten van dit tijdloze boek over een krankzinnige periode in de wereldgeschiedenis. Verwoord en verpakt in een spannend en toegankelijk verhaal. Spion aan de muur is overigens verfilmd met Richard Burton in de hoofdrol. Binnenkort is ‘The Constant Gardener’ (De toegewijde tuinier – 2001) te zien in de bioscopen. Een andere boek van deze auteur. In de Engelse pers heeft John Le Carré zich lovend uitgelaten over deze verfilming.