Ode aan Istanbul, stad van dromen en littekens
De jongste roman van de Brits-Turkse Elif Shafak (1971), die eerder bekend werd met onder meer Het luizenpaleis (2002) en De bastaard van Istanbul (2006), begint met de dood van de hoofdpersoon. Het lijk van de vermoorde Leila ligt in een afvalcontainer, maar ze heeft nog bewustzijn. Ze troost zich met een prachtige begrafenis en blikt terug op haar leven in tien minuten en 38 seconden. Per minuut komt er een geur of smaak voorbij, die haar herinnert aan een gebeurtenis en zo maakt de lezer kennis met haar familie en vrienden.
‘Drie minuten waren verstreken sinds Leila’s hart was gestopt, en nu kwam er een herinnering in haar op als aan kardamomkoffie – sterk, intens, donker. Een smaak die in haar hoofd voorgoed was geassocieerd met de straat vol bordelen in Istanbul. Het was wel vreemd dat dit nu in haar opkwam, vlak na haar herinneringen aan haar kindertijd. […] Het geheugen zwalkt door een doolhof vol omkeringen, beweegt zich vaak op duizelingwekkend zigzaggende wijze, ongevoelig voor logica en altijd op een punt om helemaal in te storten.’
Haar familieachtergrond is weinig gelukkig. Ze werd geboren na zes miskramen en door haar vader cadeau gegeven aan zijn eerste vrouw. Ze wordt geacht kuis, trouw en bescheiden te worden, maar wordt misbruikt door een oom en merkt al op jonge leeftijd dat er geheimen en leugens rondwaren in het huis. Ze verlangt naar vrijheid en vlucht wanneer haar vader haar wil uithuwelijken aan een neef. Istanbul is de stad van haar dromen, maar blijkt een stad vol littekens te zijn. Wanneer ze daar aankomt, wordt ze beroofd en door de verkeerde mensen geholpen, die haar verkopen aan een bordeel. Vanaf dat moment wisselen positieve en negatieve ervaringen zich af. Ze verwerft vijf vrienden, die net als zij door het leven gemangeld zijn, maar voor wie zij veel betekent. Even lijkt het leven haar toe te lachen, maar dat duurt niet lang.
Het verhaal van Leila wordt afgewisseld met korte fragmenten over het leven van haar vrienden. Die nemen het over wanneer Leila haar bewustzijn heeft verloren. Ze gaan op zoek naar het lichaam, dat naar de Begraafplaats der Vergetenen is gebracht en ondernemen een fantastische actie om Leila alsnog een waardige begrafenis te geven. Dat verloopt niet bepaald volgens plan en vormt een geweldige scène: spannend, luguber en hilarisch.
Het boek is een rijke, veelzijdige roman naar inhoud en vorm. In geuren, kleuren en geluiden wordt het leven in de stad Istanbul en de geboortestad van Leila beschreven. Als lezer word je er van het begin af aan ingetrokken. Leila zelf is een kleurrijke hoofdpersoon, maar dat wordt versterkt door de beschrijving van haar tirannieke vader, gevreesde overgrootvader, geesteszieke moeder, afwijkende vrienden en een bordeelhoudster die beurtelings Mamalief of Mamatang wordt genoemd. Het is een bont geheel. Leila groeit op in een schijnvroom, fundamentalistisch milieu waar de mannen het doorgaans voor het zeggen hebben, maar de vrouwen onderling hun momenten pakken zoals op ‘harsdag’. Er is veel bijgeloof rond zwangerschap en geboorte, wat met beeldende details wordt geïllustreerd.
Schrijnend is het contrast tussen het geloof in een god die mensen niet beschermt maar wel veroordeelt, en de veerkracht van de vele getraumatiseerde mensen in de achterstandswijk van Istanbul. Daar komen mensen samen met een verlangen naar vrijheid, die gevlucht zijn uit ellendige omstandigheden en gebutst zijn door het leven, maar hoop en compassie delen.
Elif Shafak ligt in Turkije onder vuur vanwege een boek over de Armeense genocide en nu vanwege een boek over seksueel misbruik. Ze leeft in ballingschap, maar is zeer populair. Deze roman, vertaald door Manon Smits, laat weer eens zien wat de waarde van literatuur is. We krijgen een inkijkje in de veelkantige werkelijkheid van Istanbul en verwerven empathie met de onderdrukten. Daarnaast is het een groot genot om dit boek te lezen, want het is boeiend, dynamisch, dramatisch en vooral erg mooi geschreven.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
