Degenen die verdwijnen en degenen die blijven
Nir Baram (Jeruzalem, 1976) schreef eerder de politiek getinte romans Goede mensen (2012) en Wereldschaduw (2015). In 2018 verscheen Aan het einde van de nacht, dat kortgeleden in het Nederlands uitkwam en evenals de eerder romans vertaald is door Hilde Pach. De laatste is, anders dan de eerste twee romans, grotendeels autobiografisch en blijk geeft van innerlijke gedrevenheid. Het is een gepassioneerde, gelaagde roman die zich niet direct blootgeeft.
Hoofdpersoon is de schrijver Jonatan, die in Mexico verblijft voor een literatuurfestival. Hij wordt brak wakker in een rommelige, vieze hotelkamer nadat hij zichzelf heeft verdoofd met ontmoetingen en feestjes, alcohol en drugs. Vervolgens blijft hij hangen, omdat er een verhaal sluimert. Er volgen flashbacks naar zijn jeugd in de jaren 80 en 90, de vriendschap met Joel alsmede de ziekte en het sterven van zijn moeder. Dit alles wordt omlijst door sfeervolle beschrijvingen van de ruimte in de wijk Beet Hakerem waar ze destijds woonden, problematische familieverhoudingen, de omgang met andere jongens in de wijk en vriendinnetjes, en dat alles tegen de achtergrond van de oorlog met Palestina.
Het is lastig om grip op Jonatan te krijgen, zoals hij ook moeite heeft om grip te krijgen op zichzelf en zijn vriend. Destijds voelde hij zich verraden door Joel, omdat die hun gezamenlijke verleden achter zich liet toen meisjes op zijn pad kwamen en hij ging studeren. Hoewel Joel charmant en populair was, kreeg hij steeds meer last van twijfels, stemmingswisselingen en depressies. De vroegere Jonatan zelf maakt ook een gekwelde indruk. Hij fantaseerde en loog veel, was beurtelings arrogant, teleurgesteld, verveeld of opgewonden. Naarmate hij dieper in het verleden gezogen wordt, realiseert hij zich hoe weinig oog en oor hij heeft gehad voor zijn zieke moeder en sombere vriend. Dat leidt tot schuldgevoelens die hij aanvankelijk probeert te verdoven, maar waar hij uiteindelijk de confrontatie mee aangaat.
De roman is dik, bevat lange zinnen met veel opsommingen, uitgebreide alinea’s en een fragmentarische vertelstructuur. Binnen de drie delen wordt er voortdurend van tijd gewisseld. Hierdoor zijn er van het begin af aan open plekken, die spanning wekken. Je wilt doorlezen om te ontdekken wat er precies aan de orde is. Ook de beschrijvingen van de gele mist, in de wadi waarbij ze destijds woonden, trekken je de wereld van het boek in. De roman bevat psychologische diepgang en is rijk aan motieven. Naast vriendschap en verwijdering, pesterijen, oorlog, de relatie tussen ouders en kinderen, broers, fantasie en werkelijkheid, trots en schaamte, speelt de tegenstelling tussen illusies en desillusies een belangrijke thematische rol.
‘Als de wereld niet beantwoordt aan je verlangens, verzin je een nieuwe wereld,’ was een belangrijke regel in hun gezamenlijke koninkrijk, maar dat blijkt een illusie. Joel blijft maar twijfelen of er niet iets beters voor hem is, maar laat daardoor kansen lopen om zich duurzaam met anderen te verbinden. Van binnen is hij leeg. Hij mist een doel om voor te leven en zinspeelt meerdere malen op zijn naderende dood:
‘Als hier een knopje zou zijn dat mij dood kon maken, zou ik er nu op drukken (…) Ik heb jullie al gezegd – er is geen kans dat ik hier nog een zomer doorbreng.’
Jonatan kan zich in zichzelf terugtrekken en heeft zijn verbeeldingsvermogen omgezet in het schrijverschap. ‘Schrijf iets moois voor me,’ blijken Joels laatste woorden te zijn geweest. Dat heeft Nir Baram zeker gedaan. De auteur is al vaker vergeleken met Dostojevski vanwege zijn verkenning van de krochten van de ziel. Ook de vergelijking met Oek de Jong dringt zich op, niet alleen inhoudelijk vanwege de gekweldheid en het schuldgevoel, maar ook vormtechnisch door de complexe vertelstructuur en intense stijl.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
