Ont-schepping
Axel Borg, hoofdpersoon in de nieuwste roman van Atte Jongstra, reist naar een dunbevolkt Deens eiland om in alle rust aan het grote Werk te beginnen waarmee hij zijn oude dag veilig kan stellen. Hij neemt zijn intrek in een voormalige gevangenis en hoopt dat er iets ontregeld raakt, zodat hij kan schrijven over hoe de dingen uit het lood vallen. Daartoe observeert hij de omgeving en maakt notities. Daarnaast zoekt hij inspiratie in een uitgebreide roman van Gontsjarov over verveling, Het ravijn.
Hij is niet de enige vreemdeling op het eiland: er is een Hollandse crimineel ondergedoken uit angst voor liquidatie en er is een Franse doktersvrouw op zoek naar avontuur, die maar al te graag zijn muze wil zijn. Ook is er een pijp rokende rechercheur des vaderlands die beroemd wil worden om de oplossing van het perfecte misdrijf, maar op non-actief is gesteld, omdat hij het niet zo nauw neemt met de bewijsvoering. Ook deze Vilhelm observeert alles en iedereen op het eiland; hij wil de misdaad onder eigen ogen zien ontstaan: “Een perfecte misdaad moet worden uitgevoerd als een kunstwerk, naadloos, zonder zicht op de dader (…) Als politieman ontschep je de schepping. Je kunt het herscheppen noemen. Maar dan zeg ik: ik leg de lat nog hoger. Ook in het recherchewerk kun je Schepper zijn.”
De wens wordt de vader van de gedachte, want er zijn nog meer ingrediënten op het eiland aanwezig voor een ouderwetse misdaadroman, zoals een ex-crimineel die gemakkelijk te verleiden is, een schipper die clandestien in barnsteen handelt en een visser die de door mosterdgas aangetaste vis verkoopt. Wanneer de laatste twee personages op een lijk in zee stuiten, gaat het balletje rollen en komt de commissaris in actie. Maar is er wel sprake van een misdaad en is dit wel een misdaadroman? We hebben hier namelijk te maken met een postmoderne roman waarin de schrijver duidelijk laat merken dat hij het is die aan de touwtjes trekt en wanneer het hem uitkomt, een personage uit het verhaal laat verdwijnen. “De wereld is een speeltoneel, dacht hij, maar de een na de andere acteur vindt de dood. Wat heb ik nog over?"
De godvrezende hellingbaas ziet de apocalyps naderen en verdwijnt op zee. De plaatselijke prediker zegt: “Nooit kunnen we de zee vertrouwen. Zij is de voortzetting van de chaos, altijd rusteloos (…) Het is de ruïne van de zondvloed (…) De zee is een raadsel. En onze wereld, het eiland waarop wij leven, is een wrakke schuit die water maakt en op zinken staat.”
Zelf zegt Axel in een lezing: “Alsof er een ontscheppend woord is uitgesproken en er een voor een lamp wordt uitgedraaid”.
De vorst breekt uit, hij vindt een lieve vrouw en vertrekt met haar naar een ander eiland, in het zuiden van Europa. Zijn roman lijkt niet meer zo belangrijk. De liefde wacht. En opnieuw wordt de lezer op een ander spoor gebracht.
Hoewel er hele korte hoofdstukjes zijn, voorzien van titels zoals in een 19e-eeuwse avonturenroman en er telkens opnieuw spanning wordt gewekt, is Aan open zee doorspekt met moeilijke woorden, citaten uit de bijbel en andere literaire werken, encyclopedische kennis, symbolische details en verwijzingen naar andere literaire werken of nieuwsfeitjes zoals de zaak Holleeder, de politieke dreiging vanuit Rusland en de ’tsunami’ aan vluchtelingen die over zee Europa binnenkomen. Hierdoor word je gedwongen om langzaam te lezen, maar ook op afstand gehouden en daardoor verlies je betrokkenheid; je wordt niet geraakt.
De schrijver in het verhaal lijkt verdacht veel op de verteller en er worden ironische knipogen gemaakt die de onbevangen lezer wellicht niet zal herkennen, maar de goede verstaander wel. Al met al zou je kunnen zeggen dat deze roman vooral de lezer ontregelt, zoals de traditie van het postmodernisme voorschrijft. Het motto luidt niet voor niets: 'De werkelijkheid is een keuze'.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
