Ont-schepping
Axel Borg, hoofdpersoon in de nieuwste roman van Atte Jongstra, reist naar een dunbevolkt Deens eiland om in alle rust aan het grote Werk te beginnen waarmee hij zijn oude dag veilig kan stellen. Hij neemt zijn intrek in een voormalige gevangenis en hoopt dat er iets ontregeld raakt, zodat hij kan schrijven over hoe de dingen uit het lood vallen. Daartoe observeert hij de omgeving en maakt notities. Daarnaast zoekt hij inspiratie in een uitgebreide roman van Gontsjarov over verveling, Het ravijn.
Hij is niet de enige vreemdeling op het eiland: er is een Hollandse crimineel ondergedoken uit angst voor liquidatie en er is een Franse doktersvrouw op zoek naar avontuur, die maar al te graag zijn muze wil zijn. Ook is er een pijp rokende rechercheur des vaderlands die beroemd wil worden om de oplossing van het perfecte misdrijf, maar op non-actief is gesteld, omdat hij het niet zo nauw neemt met de bewijsvoering. Ook deze Vilhelm observeert alles en iedereen op het eiland; hij wil de misdaad onder eigen ogen zien ontstaan: “Een perfecte misdaad moet worden uitgevoerd als een kunstwerk, naadloos, zonder zicht op de dader (…) Als politieman ontschep je de schepping. Je kunt het herscheppen noemen. Maar dan zeg ik: ik leg de lat nog hoger. Ook in het recherchewerk kun je Schepper zijn.”
De wens wordt de vader van de gedachte, want er zijn nog meer ingrediënten op het eiland aanwezig voor een ouderwetse misdaadroman, zoals een ex-crimineel die gemakkelijk te verleiden is, een schipper die clandestien in barnsteen handelt en een visser die de door mosterdgas aangetaste vis verkoopt. Wanneer de laatste twee personages op een lijk in zee stuiten, gaat het balletje rollen en komt de commissaris in actie. Maar is er wel sprake van een misdaad en is dit wel een misdaadroman? We hebben hier namelijk te maken met een postmoderne roman waarin de schrijver duidelijk laat merken dat hij het is die aan de touwtjes trekt en wanneer het hem uitkomt, een personage uit het verhaal laat verdwijnen. “De wereld is een speeltoneel, dacht hij, maar de een na de andere acteur vindt de dood. Wat heb ik nog over?"
De godvrezende hellingbaas ziet de apocalyps naderen en verdwijnt op zee. De plaatselijke prediker zegt: “Nooit kunnen we de zee vertrouwen. Zij is de voortzetting van de chaos, altijd rusteloos (…) Het is de ruïne van de zondvloed (…) De zee is een raadsel. En onze wereld, het eiland waarop wij leven, is een wrakke schuit die water maakt en op zinken staat.”
Zelf zegt Axel in een lezing: “Alsof er een ontscheppend woord is uitgesproken en er een voor een lamp wordt uitgedraaid”.
De vorst breekt uit, hij vindt een lieve vrouw en vertrekt met haar naar een ander eiland, in het zuiden van Europa. Zijn roman lijkt niet meer zo belangrijk. De liefde wacht. En opnieuw wordt de lezer op een ander spoor gebracht.
Hoewel er hele korte hoofdstukjes zijn, voorzien van titels zoals in een 19e-eeuwse avonturenroman en er telkens opnieuw spanning wordt gewekt, is Aan open zee doorspekt met moeilijke woorden, citaten uit de bijbel en andere literaire werken, encyclopedische kennis, symbolische details en verwijzingen naar andere literaire werken of nieuwsfeitjes zoals de zaak Holleeder, de politieke dreiging vanuit Rusland en de ’tsunami’ aan vluchtelingen die over zee Europa binnenkomen. Hierdoor word je gedwongen om langzaam te lezen, maar ook op afstand gehouden en daardoor verlies je betrokkenheid; je wordt niet geraakt.
De schrijver in het verhaal lijkt verdacht veel op de verteller en er worden ironische knipogen gemaakt die de onbevangen lezer wellicht niet zal herkennen, maar de goede verstaander wel. Al met al zou je kunnen zeggen dat deze roman vooral de lezer ontregelt, zoals de traditie van het postmodernisme voorschrijft. Het motto luidt niet voor niets: 'De werkelijkheid is een keuze'.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
