Een wereld op drift
“Het is vroeg in de ochtend, de eerste zonnestralen komen net boven de heuvelkam uit. Van bij het raam waar ik uitkijk over de vallei zie ik in de verte twee mensen naderen. (…) Het licht valt zijdelings op de nog minieme gestalten. Ze dalen moeizaam af. Ze verschijnen en verdwijnen naargelang ze tussen de bomen opdoemen of erachter schuilgaan. Daarna komen ze in open hellend grasland en dalen iets sneller af. Daar kunnen ze de half afgewerkte toren zien opdoemen op de hoge rotsmuur, als een vertrouwenwekkend baken. Nu de zon nog iets hoger rijst en de lage vallei beschijnt, zien zij het dorp oplichten.”
Vanuit het dorp Monieux waar hij een huis heeft, reconstrueert Stefan Hertmans (1951) het tragische lot van een vrouw die ooit daar haar toevlucht heeft gezocht. Dit doet hij met groot vakmanschap, persoonlijke betrokkenheid en verfijnd taalgebruik. Vanuit het hier en nu denkt hij weg wat er in de loop der tijd is veranderd en laat hij zijn personages in een tijdloos landschap tevoorschijn komen.
In 1091 kwamen David Todros en Hamoutal in Monieux aan. Hamoutal heet eigenlijk Vigdis Adelais, heeft blond haar en blauwe ogen en is de dochter van een Normandische patriciër. Ze heeft in Rouen een beschermde opvoeding gehad, maar is verliefd geworden op de joodse rabbijnszoon. Toen haar vader had ontdekt dat ze heimelijk met hem afsprak en daar een stokje voor wilde steken, is ze op een nacht vanuit de kloostertuin met David naar diens ouders in Narbonne gevlucht. Daar waren Spaanse joden, hoog opgeleid en tolerant. Ze accepteerden haar als proseliete (bekeerlinge) en ze trouwden, maar de ridders van haar vader achtervolgden haar, zodat ze niet konden blijven. Zwanger en gehavend komt Hamoutal met echtgenoot in Monieux aan. Ze moet wennen aan de joodse gebruiken en het harde leven daar. Alle bodem is onder haar zekerheden weggeslagen, maar met passie en wilskracht slaat ze zich erdoorheen. Teruggaan is onmogelijk; ze zou als ketter vervolgd worden en op de brandstapel belanden. Een paar jaar leiden ze een primitief, maar veilig bestaan en krijgen drie kinderen, maar de kruistocht in 1095 maakt een einde aan de rust en vrede in het dorp:
"Het is niet de Moor die komt, het is een leger recht uit het volk zelf, geen vijand die van buiten komt, maar een die in de harten schuilt en nu onweerstaanbaar naar buiten breekt, gevoed als hij is door jarenlange hetze, kleine afrekeningen, wraakoefeningen op een buur, stemmingmakerij, verwijten over en weer, fabeltjes over rituele joodse kindermoord, over kannibalisme, zogenaamde ontvoering van onschuldigen en door rabbijnen, demonie en duivelsritueel. De joden krijgen de schuld; er ontstaat een opstootje, de rabbijn en de priester slaan de handen ineen om de dorpelingen te bewaren. Haat trekt zich samen als een spier in het hart van de samenleving, men is bang dat de ongecontroleerde energie zal uitbarsten en alles op haar weg zal verwoesten."
De kruisvaarders zijn in grote getalen, willen onderdak en voedsel. Ze overrompelen het dorp en richten een slagveld aan. Alleen met haar jongste kind vlucht Hamoutal oostwaarts. Heel Europa is op drift. Overal zijn godsdiensttwisten, vluchtelingenstromen, wordt er geplunderd, verkracht en brand gesticht. De oude wereld, met haar moeizaam in stand gehouden evenwicht, raakt volledig ontwricht. In Fustat, Egypte, lijkt haar omzwerving voltooid. Ze vindt daar geborgenheid en zelfs welvaart, maar dan krijgt ze een bericht dat haar hervonden evenwicht opnieuw doet wankelen en haar drijft om terug te keren.
Hertmans heeft zich diepgaand ingeleefd in zijn personage en haar lotgevallen. Hij is haar achterna gereisd en schrijft hoe hij haar aanwezigheid op sommige plekken als het ware kan voelen. Zorgvuldig schildert hij met beeldende zinnen de ruimte en de sfeer van tijdloosheid:
“Hier bestaan nog van die droomachtige middagen waarop de trage witte wolken doen denken aan reusachtige, slapende Griekse goden die door het Elysium drijven en ons een glimp beloven van het paradijs. Zelf voel ik steeds sterker het verlangen om hier in die harde grond te worden begraven, als het zover komt. Ik stel me voor dat ik dan nog een paar jaar respijt heb om te liggen luisteren naar het verschuiven van de tijd, het gonzen van de cipressen, het kleppen van de kerkklok, de roep van de uil en het kwetteren van de extatisch glijdende bijeneters boven mijn graf, met dat onaantastbare blauw boven mijn blind geworden ogen. De wereld tolt, maar als je even je adem inhoudt, staat hij stil.”
De roman ademt een meditatieve sfeer uit die het verdient om langzaam te worden geproefd. Daarnaast zijn de parallellen met de huidige vluchtelingencrisis niet te missen. Deze schitterende roman verdient een groot lezerspubliek!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
