De trots van juffrouw Brodie
‘Ik heb jullie al vaak verteld, en de afgelopen vakanties hebben me daarin gesterkt, dat de beste jaren van mijn leven nu echt zijn begonnen. De beste jaren van je leven zijn ongrijpbaar. Wanneer jullie, meisjes, groot geworden zijn, dan moet je op je hoede zijn dat je ze herkent, in welke periode van je leven ze ook mogen vallen.’
De Schotse Muriël Spark (1918-2006) schreef in 1961 The prime of Miss Jean Brodie, dat in 1965 in het Nederlands is vertaald en nu opnieuw uitgebracht. Het speelt zich af in de jaren dertig, toen het fascisme en nationaalsocialisme in opkomst waren. De eigenzinnige juffrouw Brodie geeft onconventionele lessen aan tienjarigen op de behoudende Marcia Blaine meisjesschool in Edinburgh. Haar leerlingen moeten altijd boeken op tafel hebben en ze heeft altijd wat op het bord staan voor het geval de directrice haar lessen bezoekt, maar liever vertelt ze haar meisjes over kunst en cultuur, haar liefdesleven of haar politieke sympathieën. Zo flirt ze met Mussolini, omdat die een einde heeft gemaakt aan de werkloosheid en het vuilnis op straat.
Ze selecteert een zestal beïnvloedbare meisjes en nodigt hen in de jaren daarna op zaterdagmiddagen uit voor de thee. Dan hoort ze hen uit over de andere lessen en docenten of vertelt over haar conflicten met de schoolleiding betreffende haar afwijkende pedagogische opvattingen. Opvoeding betekent voor haar e-ducare: ‘een uitleiden van wat er in de ziel van de leerling al aanwezig is’ in plaats van iets in de ziel brengen van wat er niet in zit. De Brodie-meisjes dragen hun hoed ieder een beetje anders en ontwikkelen geen teamgeest. Dat is volgens Brodie een middel om individualiteit, liefde en persoonlijke loyaliteiten de kop in te drukken.
‘Sandy keek om naar haar vriendinnen en zag er een lichaam in met juffrouw Brodie als hoofd. Zij zag zichzelf, de afwezige Jenny, de eeuwig gesarde Mary, Rose, Eunice en Monica, allen in een angstaanjagend kort ogenblik, in een gezamenlijke verbondenheid met het lot van juffrouw Brodie, alsof God hun geboorte voor dat doel had voorbeschikt.’
De uitverkoren meisjes zijn dermate gefascineerd door deze elegante en arrogante vrouw dat ze in die ‘beste’ jaren van 1930 tot 1939 geen kritische gedachten over haar koesteren, op een na en de schrijfster laat niet na om voortdurend vooruit te blikken op het verraad dat deze later zal plegen. De twee mannelijke docenten zijn beiden verliefd op juffrouw Brodie, die ook belangstelling voor hen heeft. Wanneer ze de tekenleraar niet kan krijgen, omdat die getrouwd is, weet ze zich bij de zangleraar thuis op te dringen en nodigt zelfs leerlingen op zaterdagmiddag bij hem thuis uit.
Deze roman doet in meerdere opzichten ouderwets aan. In de eerste plaats is er het perspectief van de alwetende verteller, die buiten het verhaal blijft. Wat er nu eigenlijk in juffrouw Brodie omgaat, komen we niet te weten. We weten alleen wat ze zegt en wat ze doet. Ook de andere docenten en de meeste meisjes blijven platte personages. Van Monica wordt verteld dat ze beroemd is om haar rekenen en slechte humeur, van Rose dat ze beroemd wordt ‘om haar seks’, Eunice staat bekend om haar gymnastische toeren, Jenny is de knapste, Mary de domste en Sandy is beroemd om haar kleine ogen en haar mooie klinkers.
Er wordt veel gespeeld met de tijd. Er zijn vooruitwijzingen en terugblikken, waardoor je je hoofd erbij moet houden. Je weet al dat Brodie door een van haar eigen meisjes verraden zal worden en je weet ook door wie, maar nog niet waarom. Wel weet je dat dan haar ‘beste jaren’ voorbij zijn.
Het schoolleven van toen en de oubollige manier van vertellen maken deze roman gedateerd. Wat de roman, zeker in de jaren zestig van de vorige eeuw, interessant maakt, is de ironische afstand die de auteur hanteert. Juffrouw Brodie handelt nogal paradoxaal. Aan de ene kant is ze wars van teamgeest, terwijl ze een groepje uitverkoren volgelingen selecteert dat niet op het idee komt om aan hun favoriete juf te twijfelen, aan de andere kant neemt ze uitgerekend het meisje in vertrouwen dat haar als eerste kritisch waarneemt en later zal verraden. Juffrouw Brodie kent geen twijfels en geen schuldgevoelens; ze is zeer overtuigd van zichzelf en dat is voor meisjes op een onzekere leeftijd natuurlijk fascinerend.
Kortom: wie van dunne boeken houdt met een koele, licht spottende verteltrant over een idool met volgelingen, kan zijn hart ophalen. Wie meer psychologische diepgang wil, kan dit boek beter laten liggen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
