Keuzes maken in oorlogstijd
Over de Tweede Wereldoorlog is al veel literatuur verschenen. Simone van der Vlugt (1966) beschrijft in haar nieuwste historische roman De lege stad het leven van gewone mensen in Rotterdam vanaf het bombardement in 1940.
Katja is pas getrouwd wanneer haar ouders omkomen. Twee zusjes en twee broers neemt ze op in haar huis. Ze probeert zich afzijdig te houden, uit zorg voor haar familie, maar haar broers gaan bij het verzet en haar schoonouders zitten bij de NSB. Die zijn eigenlijk blij met het bombardement: "Dit is de kans om van Rotterdam een moderne stad te maken, met alle ruimte voor handel en verkeer. Er was toch geen doorkomen meer aan in de binnenstad? Al die oude, krakkemikkige huizen (… ) Maar ja, je sloopt de boel ook niet zomaar, de mensen moeten toch ergens wonen. In zekere zin hebben de Duitsers ons een dienst bewezen door de hele boel plat te gooien." Bij hen ontmoet ze een Duitse Untersturmführer die erg in haar geïnteresseerd is. Aanvankelijk houdt ze afstand, want ze kan niet huichelen, maar wanneer haar man opgepakt is, omdat hij als arts in het ziekenhuis bevelen van de Duitsers genegeerd heeft, overwint ze haar weerzin en vraagt ze hem om hulp. Tegelijkertijd helpt ze joodse vrienden met onderduiken en neemt ze hun kind in huis, wanneer dat achterblijft na een razzia.
Katja is een kordate jonge vrouw, die haar hart volgt. Zelf kan ze tot haar verdriet geen kinderen krijgen, maar ze zorgt als een moeder voor de kinderen die bij haar in huis komen, en geeft resoluut haar grenzen aan als de broers te grote risico’s nemen.
Naarmate de oorlog vordert, wordt de situatie steeds nijpender. Er is weinig voedsel en er worden mensen in Duitsland tewerkgesteld. Wat overblijft is een lege stad: "Om haar heen bewegen de mensen zich net zo voort als zij: in zichzelf gekeerd, schuw, met strakke, gespannen gezichten. In vier jaar tijd is hun stad verminkt, hun familie gedood of afgevoerd, er is geen jood meer te bekennen, de winkels zijn leeg, net als ieders maag en het Herrenvolk houdt maar niet op met ellende over hen uit te storten. Ze leest de vraag op de ontredderde gezichten, ziet hem in de uitgebluste gelaatsuitdrukkingen: hoe lang nog?"
Aan het eind van de oorlog worden de Duitsers grimmiger en na de bevrijding worden de mensen aangepakt die met de Duitsers hebben geheuld. Zal Katja haar man, broers en vrienden terugzien? Zal zij het joodse kind bij zich kunnen houden? Zal ze gestraft worden voor haar relatie met een Duitser?
Net als in haar vorige romans schrijft Van der Vlugt toegankelijk en nuchter. In rap tempo volgen de verschillende gebeurtenissen elkaar op en neem je kennis van de keuzes die de hoofdpersoon maakt. Hoewel er inzicht wordt gegeven in de nuances tussen goed en kwaad, komen de personages niet echt tot leven. De liefdesverhoudingen overtuigen niet, maar blijven op afstand. De roman zou spanning moeten opwekken, maar die wordt nauwelijks voelbaar. Voor wie geen hoge, literaire eisen stelt en nog niet veel weet van deze oorlog, is dit een fijn boek. Wat dat betreft is het een aanrader voor middelbare scholieren op mavo/havoniveau. Voor wie Rotterdam goed kent, vormen de locaties een feest der herkenning.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
