Mondhoeken in de vorm van tranen
"mondhoeken
in de vorm van tranen
en wat doe je als je jou gezien hebt
als de kop koffie, de kleren aan de waslijn,
de dienstregeling van de spoorwegen
en de omwentelingen van de aardbol
je aan een ding herinneren
dat jij hier niet bent
wat doe je
als alles wat je aanraakt
verandert in een gemis naar jou
en waar ga je heen
hoe kun je vluchten
als er geen uitweg is uit deze wereld?"
De vraag naar de zin van het leven stelde Jon Kalman Stefansson (1963) ook al in zijn eerder verschenen trilogie die begon met Hemel en hel (2010), waarin de natuur een allesoverheersende rol speelt en de mens - afhankelijk van de visserij - nietig is ten opzichte van de vaak barre weersomstandigheden. In zijn jongste roman leven sommige mensen van het toerisme en krijgt de verteller het aanbod om gratis in een vuurtorenhuisje te werken als toeristische attractie. Het voelt alsof hij zijn ziel aan de duivel verkoopt, maar levert ook een mooi beeld op: zoals de vuurtoren de duisternis doorklieft en door de donkere nacht gaat om hen te zoeken die de weg zijn kwijtgeraakt, schrijft hij boeken om de psychische duisternis te doorklieven en het tragische lot van mensen te verlichten. Hij pleit voor begrijpen in plaats van veroordelen in deze poëtisch-filosofische roman die de lezer het ene moment schokt of verwart en dan weer mild stemt. Na afloop en herlezing vallen steeds meer delen van de puzzel op hun plek die je eerst niet kon plaatsen of waar je overheen had gelezen, omdat je nog niet wist wat de betekenis was.
Sigvaldi, ooit als visser begonnen, maar later schilder geworden, valt van een trap en overziet zijn leven. Flarden van herinneringen wisselen elkaar af: zijn hartstochtelijke relatie met de knappe Helga, de geboorte van hun dochter Asta, de verloedering van Helga en teloorgang van hun relatie, zijn tweede huwelijk met de Noorse Sigrid alsmede de relatie met zijn broer, die dichter is en een biografie over hun vader wil schrijven. Deze fragmenten worden weer onderbroken door brieven van Asta aan een verloren geliefde en delen waarin een ik-verteller aan het woord is: de schrijver die zich heeft teruggetrokken om dit verhaal te schrijven en zich af en toe tot de lezer wendt:
“Het is natuurlijk onmogelijk niet meer, als het al ooit mogelijk was, lineair over het leven van een individu te verhalen, van de wieg tot het graf, zoals het heeft plaatsgevonden Zoiets leeft niet. Zodra de eerste herinnering zich in het bewustzijn heeft geworteld, houden we op lineair waar te nemen en te denken en daarna leven we net zo goed in wat is geweest als in wat er nu gebeurt.”
Het verhaalverloop in deze roman is dus fragmentarisch en daardoor verwarrend. Daarbij komt dat er lange tijd informatie wordt achtergehouden, zoals aan wie Asta haar brieven richt en wat er precies met haar gebeurd is, wat de vaagheid versterkt. Dat je toch geboeid doorleest, ligt niet alleen aan de korte hoofdstukken, maar ook aan de combinatie van schoonheid en verval, passie en depressie, licht en duisternis in de levens van deze mensen. Stefánsson trekt je niet alleen met zijn beeldende stijl, maar ook met zijn grondhouding van verwondering en mildheid in de wereld van het boek. Hij laat zien hoe moeilijk zijn personages het vinden om goed te leven, hoe ze twijfelen en fouten maken met soms noodlottige gevolgen, spijt krijgen, hopen of wanhopen.
"Hoe kennen we het licht zonder de duisternis te hebben gezien?"
Eigenlijk is de titel van de roman wat vreemd, omdat niet alleen Asta, maar meerdere personages worden belicht. Zelf noemt Stefánsson het in een interview een caleidoscoop of symfonie. Nu eens licht de ene persoon even op, dan weer de andere zonder dat je een compleet beeld krijgt van die ene individu. Hij zegt ook dat elk mens een zessnarig instrument is en vele klanken tot zijn beschikking heeft: verlangen, verdriet, enthousiasme enzovoort. De stemming is vaak melancholisch of zelfs deprimerend, maar ook licht en verzoenend. Zo heeft Stefánsson weer een stemmingsvolle roman gecomponeerd, die de liefhebbers van zijn werk zal bekoren.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
