Alsof er geen verleden heeft bestaan
“Het Keizerrijk Oostenrijk bestond niet meer. Het nazisme was niet onze redding geworden. En ook al was het fascisme verleden tijd, wij zouden niet meer dezelfden zijn als voorheen.”
Na drie eerdere romans kwam de grote doorbraak voor Marco Balzano (1978) met Resto qui, of wel Ik blijf hier, in het Nederlands vertaald door Edwin Krijgsman. Historische feiten over hoe het bergdorpje Curon in Zuid-Tirol werd verzwolgen door de geschiedenis, zijn vermengd met fictie. Curon lag vlakbij de grens met Italië en Zwitserland. Toen de fascisten van Mussolini het dorp inlijfden, werd de Duitse taal verboden en werden alle overheidsposten bezet door Italianen, die ter plekke een stuwdam wilden bouwen. De oorlog met Duitsland kwam ertussen en spleet zowel het dorp als families, van wie sommigen dachten dat ze in Duitsland beter af zouden zijn, maar velen naar het front werden gestuurd.
Het perspectief in deze roman ligt bij de onderwijzeres Trina, een van de weinigen in het dorp die kan lezen en schrijven. Na het behalen van haar diploma kan ze haar beroep niet uitoefenen, omdat er in het Italiaans lesgegeven dient te worden. Ze trouwt met boer Erich, krijgt twee kinderen en wordt door haar doortastende moeder aan het werk gehouden. Die vindt haar besluiteloos en zegt vaak dat ze niet moet afdwalen, maar haar ogen naar voren moet richten. Anders had God wel ogen aan de zijkant gegeven.
Er wordt niet veel gepraat in het gezin. Erich is een harde werker en het leven wordt bepaald door het ritme van de natuur. Wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, vluchten ze de bergen in en worden gedwongen te doden uit zelfbescherming. Na een barre periode in sneeuw en vrieskou kunnen ze in 1945 de berg afdalen en terugkeren, maar hoewel ze ogenschijnlijk hun oude leven kunnen oppakken, is er veel veranderd in Curon. De jonge mensen keren niet meer terug en het werk aan de stuwdam wordt hervat. Ze doen nog pogingen om zich te verzetten door protestacties en brieven, maar staan machteloos tegen de arrogantie van bedrijf en overheid.
“Het waren net mollen. Ze laadden buizen, zakken mortel en schoppen af, en het was een voortdurend komen en gaan van vrachtwagens, bulldozers en graafmachines, die op monsters leken. In het dak hoorde je het getingel van de koebellen en het ruisen van het gras niet meer. Het lawaai van vrachtwagens en tractoren met rupsbanden had de stilte vermoord.”
Naast deze tragedie die een heel dorp treft, is er ook een stil verdriet binnen het gezin. Eerst vertrekt de jongste met familie weg uit het dorp, vervolgens laat de oudste zich in met de nazi’s. Dat wordt niet breed uitgemeten, maar zit onder de huid. In sobere zinnen en korte hoofdstukken richt Trina zich tot haar dochter, om voor haar op te schrijven wat ze meemaakt, in de hoop dat ze haar ooit terug zal zien. De ik- en jij- vorm versterken de illusie van echtheid en maken het gemakkelijk voor de lezer om zich in te leven in de hoop, moed en illusies aan de ene kant, maar ook de onzekerheid, angst en desillusies.
De roman leest prettig door de eenvoudige taal en vertelstructuur. De emoties liggen er niet dik bovenop, maar worden voelbaar beschreven. Herkenbaar is de onmacht van de eenvoudige mensen tegenover de meedogenloze machinerie, die is ingegeven door economische motieven, al blijkt de uiteindelijke opbrengst gering. Dat maakt dit verhaal uiterst actueel. Denk alleen al aan de gasboringen in Groningen…
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
