De liefde heeft vele gezichten

Passie is een begrip dat we overal tegenkomen; we willen allemaal onze passie volgen, in de liefde en in ons werk. Maar passie betekent ook hartstocht en die gaat vaak gepaard met koorts en lijden; de andere kant van de medaille. In Pijn werkt Zeruya Shalev op overtuigende wijze uit hoe een vrouw zich door passie laat leiden en met wat voor dilemma’s en kwetsuren ze wordt geconfronteerd.

Iris is 45 jaar wanneer de pijn terugkeert die ze tien jaar lang niet heeft gevoeld. Ze was destijds zwaargewond als gevolg van een bomaanslag en is toen een jaar uit de roulatie geweest, waarna ze haar werk weer heeft opgepakt; haar levenswerk. Ze heeft een verwaarloosde school in een arme wijk veranderd in de meest geliefde school van Jeruzalem en wijdt zich hier met hart en ziel aan.

De pijn doet haar terugdenken aan haar jeugdliefde, die haar afwees nadat zijn moeder was overleden, omdat hij een nieuw leven wilde beginnen. Dat verlies deed haar als zeventienjarige zo'n verdriet dat ze verlamd in bed bleef liggen en door haar moeder verzorgd moest worden. De pijntherapeut die ze nu in het ziekenhuis bezoekt, blijkt haar vroegere liefde te zijn en met de pijn komt ook de hartstocht terug die ze voor hem voelde. Aanvankelijk wil ze de deur naar hem dichthouden, maar haar huis en huwelijk lijken vanaf dat moment leeg. Het is "alsof haar jeugd stiekem door een kier binnenkomt en haar oproept zich te verzetten." Ze gaat ’s avonds laat naar het huis waar hij destijds woonde en sluipt de tuin in. Dat is een spannende scène, prachtig beschreven.

Hij vraagt haar een tweede kans en vergeving voor wat hij haar heeft aangedaan. De relatie wordt hervat "en ze voelt hoe haar lichaam zich met liefde vult, als een droge bron waar eindelijk regen achter aankomt, een gebarsten bron die nu gaaf en compleet is en het water opneemt, al het water dat er niet in geslaagd is haar liefde te doven, rivieren die niet hebben gestroomd, stromen nu in haar, laten de tijd vergeten en helen de scheur." Haar zorgzame echtgenoot vertelt ze niets. In haar mobiel schrijft ze Pijn in plaats van de naam van haar minnaar.

Maar dan bereiken haar geruchten dat het niet goed gaat met haar dochter, dat die in de ban is van een goeroe, die haar wil bevrijden van conditioneringen en er doemen zwarte spoken op, spoken van schande en woede, van verontwaardiging en onmacht. Ze ontdekt dat ze al die jaren haar dochter heeft verwaarloosd en realiseert zich dat ze alleen van haar dochter kan verlangen dat ze er een punt achter zet, als ze dat zelf ook doet: "De liefde heeft vele gezichten. Soms is hij van het leven afgekoppeld, als een vlieger zonder touw. Je weet dat hij aan de hemel zweeft, maar je probeert niet hem vast te houden, om te voorkomen dat je andere dingen die belangrijker zijn laat vallen."

Pijn is een wijze, gevoelige roman over huwelijk en overspel, moederschap en ouderdom. Hoe toewijding kan leiden tot verlies en hoe een vrouw verscheurd kan raken door tegenstrijdige emoties, maar uiteindelijk het moederinstinct de overhand krijgt. Zeruya Shalev maakt existentiële ervaringen herkenbaar en beschrijft zowel beeldend als meeslepend de relaties tussen de hoofdpersoon en haar dochter, haar man, haar minnaar, maar ook haar aftakelende moeder. Het is emotioneel zonder sentimenteel te worden, diepgaand en subtiel onder woorden gebracht. Geen wonder dat J.M. Coetzee en Amos Oz deze roman hebben geprezen!