Goed en fout in de Spaanse geschiedenis
Spanje in de vorige eeuw. Een tijdperk van grote armoede, feodale verhoudingen, oorlogen en dictatuur. Mark H. Stokmans laat in zijn debuutroman Land van echo’s dit tijdperk herleven. Aan de hand van de levensgeschiedenis van Herman Kruijssen, een Nederlander die zich na de Eerste Wereldoorlog in Spanje vestigt, schetst hij een beeld van het Spanje-van-toen, en van de levens van de mensen die zich onder moeilijke omstandigheden staande moesten houden. Stokmans woonde als kind van expats tot zijn elfde jaar in het buitenland en kwam toen naar Nederland. Hij is al sinds zijn jeugd vertrouwd met de Spaanse kuststreek: zijn grootouders hadden een haciënda aan de Costa Blanca waar hij elk jaar logeerde.
' Het is een behoorlijk wijdlopig verhaal geworden, met té veel verschillende verhaallijnen.' - recensent Inge
Land van echo's is een ambitieuze en omvangrijke roman geworden. De schrijver heeft zich duidelijk verdiept in de historische feiten en weet die behoorlijk weer te geven. Romantechnisch kent dit boek echter wel een aantal gebreken: het is te wijdlopig en uitgebreid en zowel qua stijl als qua structuur te onevenwichtig om als roman echt te overtuigen.
Het verhaal begint in 1929, ergens aan de westkust. De hoofdpersoon, Herman Kruijssen, een Nederlandse man met een getroebleerd verleden, zwerft na de Grote Oorlog door Europa en zakt in Alquería del Moro, aan de westkust van Spanje, in elkaar. Hij wordt gevonden en verzorgd door Vicente Urias, grondbezitter en eigenaar van een zoutbedrijf. Ze worden dikke vrienden en Herman besluit in Spanje te blijven. Hij koopt een landgoed met grond, investeert in de zoutmaatschappij van Vicente en neemt een aantal arme mensen uit de dorpen in dienst. Anders dan de meeste grondbezitters verzorgt hij zijn werknemers goed, en hij ziet ze als een soort familieleden. Ondertussen nemen de spanningen in Spanje steeds meer toe en uiteindelijk breekt de Spaanse Burgeroorlog uit. Herman moet partij kiezen in een verdeeld en grimmig land. Uiteindelijk wordt Herman gedwongen zijn haciënda te verlaten en vertrekt naar Barcelona. Herman twijfelt steeds meer aan zijn eigen overtuigingen: wat is goed, wat is fout, wat kun je mensen aanrekenen en waar beoordeel je anderen op? De omstandigheden maken de mens uiteindelijk.
In deel II verandert het verhaal van karakter. Spanje en de politieke en sociale tegenstellingen staan niet meer centraal, maar meer de interne worstelingen van Herman over hoe hij zich moet verhouden tot de rest van zijn wereld. Dit deel wordt grotendeels verteld via dagboekaantekeningen van Herman. Uiteindelijk worden de meeste verhaallijnen aan elkaar gebonden en vindt Herman een soort innerlijke rust.
De setting van deze roman is goed gekozen en heel behoorlijk uitgewerkt. Het is duidelijk dat de auteur zich goed heeft ingelezen in de sociale en maatschappelijke geschiedenis van Spanje en in de strijd en terreur waar het land onder heeft geleden. Het bevat mooie beschrijvingen van de linkse en rechtse milities tijdens de Spaanse Burgeroorlog en wat dit voor de bevolking betekende. Ook de beschrijvingen van het Spaanse leven in de Franco-periode zijn interessant. Terreur en onderdrukking, dat zeker, maar ook een langzame verbetering in de leef- en werkomstandigheden van de Spanjaarden.
Romantechnisch vertoont dit boek wel tekortkomingen. Het is een behoorlijk wijdlopig verhaal geworden, met té veel verschillende verhaallijnen. Als lezer raak je op een gegeven moment echt de draad kwijt. Al die personen, met hun levens die allemaal op de een of andere manier met elkaar verbonden zijn. En dan ook nog alle verwikkelingen in het leven van Herman zelf. Het is een beetje te veel van het goede.
Bovendien is het taalgebruik nogal storend. Het is tamelijk hoogdravend, en de schrijver gebruikt heel veel vergelijkingen in zijn beschrijvingen. Dit maakt het rommelig om te lezen en bovendien kloppen de vergelijkingen lang niet altijd. Een voorbeeld. Als de vader van Vicente – een boer, zoals hij zelf zegt - het over nomaden heeft zegt hij: ’Pijn looit hen. Gemak is erosie op de ziel. Het werpt een voile over het gezicht van het leven’. Of als Herman droomt over een vrouw: 'een jonge vrouw met een bleke huid, als het witte bloed van de aloë vera'.
Ook is de structuur wat eigenaardig. Waar het in deel I ondanks de uitweidingen en het te barokke taalgebruik nog een verhaal is dat voortgaat, en daardoor boeit, is deel II ineens een verzameling dagboeknotities, met veel interne bespiegelingen, en concentreert het verhaal zich vrijwel volledig op de verschillende familie- en vriendschapsrelaties. Het lijken wel twee verschillende verhalen die aan het einde van het boek met enige moeite aan elkaar geknoopt worden.
Kortom: voor de lezers die meer willen weten over de Spaanse maatschappelijke en politieke geschiedenis is dit boek wel een aanrader. Maar voor de lezers die een echt boeiende en overtuigende roman willen lezen over deze periode in de geschiedenis is dit boek minder geschikt.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van inge drewes
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
