Toeschouwer van het eigen leven

Thomas Verbogt (1952) debuteerde in 1981 met een verhalenbundel, De feestavonden. Sindsdien heeft hij vele romans, verhalen, columns, toneelstukken en cabaretteksten geschreven. Zijn werk kenmerkt zich door een beschouwende en weemoedige toon: de mens die als toeschouwer kijkt naar hoe het leven verloopt. Dat geldt ook voor Verbogts nieuwste roman, Maak het mooi, geschreven in opdracht van zijn geboortestad Nijmegen. De titel is ontleend aan een gedicht van de Palestijns-Amerikaanse dichteres Hala Alyan, met als strekking: Alles stroomt, alles vergaat, dus maak het leven zo mooi mogelijk.

De roman gaat over het leven van de schrijver zelf. Of beter gezegd: over hoe hij het leven ervaren heeft en hoe hij zijn herinneringen interpreteert en polijst. Een soort 'hertelde herinneringen'. De hoofdpersoon is Thomas Verbogt, een 69-jarige schrijver die terugdenkt aan de stad Nijmegen waar hij opgroeide en studeerde, en aan de belangrijke momenten en mensen in zijn leven. We lopen met deze Thomas mee vanaf zijn vroegste jeugd, langs schooltijd, studie, schrijverschap. We komen allerlei personen tegen die in zijn leven een rol hebben gespeeld: zijn moeder en vader, zijn school- en studievrienden. Ook herinneren we mét hem de meisjes en vrouwen in zijn leven.

De hoofdpersoon houdt alle herinneringen over gebeurtenissen in zijn leven opnieuw tegen het licht en kruipt daarbij vooral in de rol van toeschouwer. Het leven is hem min of meer overkomen, soms heeft hij kansen gemist en had hij zaken misschien anders moeten aanpakken. Maar, zoals hij zelf verzucht: 'Dit is het, dit is wat het was.' Ook de titels van de hoofdstukken geven naam aan hoe hij het leven ervaren heeft en wat zijn houding is ten opzichte van levensgebeurtenissen. Bijvoorbeeld: 'Niet moeilijk doen', 'Uit het niets', 'Alsof ik niet meedoe', 'Alles wijst zich vanzelf'.

Echt verrassend is het allemaal niet. Voor nieuwe lezers is dit boek waarschijnlijk niet de beste kennismaking met het werk van Verbogt. Daarvoor leunt Maak het mooi te veel op de eerdere romans en op voorkennis van het werk van de schrijver. En voor degenen die wél vertrouwd zijn met Verbogts werk en thema’s is het vooral meer van hetzelfde. Zij weten al hoe de schrijver in het leven staat en wat zijn belangrijkste levensgebeurtenissen zijn. Deze roman voegt daar weinig nieuws aan toe. Weer veel terugdenken, overdenken hoe zaken in het leven zijn gelopen, vooral in jeugd en jonge jaren, verhalen over gemiste kansen, weemoed en verlangen. Met vrouwen die verlaten zijn, met de ernstige ziekte die hij als kind had en die hem een schuldgevoel opleverde ten opzichte van zijn ouders.

Maar voor wie van zijn werk en toon houdt, blijft het toch genieten. Het is herkenbaar, want er komen personen in terug die je al in de eerdere romans bent tegengekomen. Bovendien kun je je als lezer mee laten voeren in de loomheid van de vertelling en de berusting die de schrijver-op-leeftijd uitstraalt. En niet in de laatste plaats: Verbogts schrijfstijl is heel fijn, hij kan mooi beeldend en verbeeldend schrijven. Bijvoorbeeld over het waarom van de 'hertelde herinneringen':

'Bij alles wat ik meemaakte, bedacht ik iets waardoor het anders werd. Ik wilde dat alles een verhaal was dat alleen ik kon vertellen.'

Over Joke, een belangrijke vrouw in zijn leven:

'Ze is al een verhaal zonder dat ik het hoef te bedenken.'

Of over zijn bindingsangst:

'Als ik me bind aan een geliefde, komt er in me iemand tevoorschijn met wie ik me geen raad weet. Bang aan te raken, bang aangeraakt te worden, bang op te gaan in een betekenis waarvan ik niet weet hoe ik die moet handhaven, niets is goed genoeg terwijl alles meer dan goed genoeg moet zijn, veel meer dan meer dan goed genoeg, veel meer.'

Lekker is het, deze meer-van-hetzelfde Verbogt. Een feest van herkenning.