Veerkracht ondanks een bizarre jeugd

‘Dit verhaal gaat niet over het Mormonisme.’ In een noot vooraf stelt Tara Westover dat er voor haar geen verband is tussen geloof en vriendelijkheid. Ook in de interviews die zij geeft, maakt ze heel duidelijk dat men de extreme overtuigingen van haar vader niet moet verwarren met die van de Mormonen.

In het autobiografische relaas Educated vertelt Westover over haar geïsoleerde jeugd. Zij groeide op als jongste van zeven kinderen in een afgelegen huis op de helling van een berg in het zuiden van Idaho. Haar vader raakte er meer en meer vervuld van wantrouwen jegens de regering, het onderwijs en de gezondheidszorg. Hij vond dat het gezin moest kunnen overleven als het einde der tijden aanbrak, en hamsterde voedsel, wapens en benzine. Op een gegeven moment besloot vader de kinderen thuis te houden, en geen aangifte te doen van de geboortes van de jongere kinderen. Thuisonderwijs was toegestaan in de staat Idaho, maar niemand controleerde of dit daadwerkelijk gegeven werd. Ook ziekenhuizen en artsen werden niet bezocht. Tara’s moeder verdiepte zich in kruidengeneeskunde en werd officieus vroedvrouw. Het gezin had geen radio, televisie of telefoon. Ze bezochten wel de kerk. Moeder ging heel ver mee in vaders bizarre denkbeelden. Toch ervoer Tara als kind het gezin als iets om trots op te zijn. Ze genoot van haar vrijheid, het rondzwerven over de berg. Het gezin was ook een onveilige plek waar uitbuiting en kinderarbeid doodnormaal waren, en waar de ouders de andere kant op keken als de opgroeiende Tara door haar aardige maar soms zeer gewelddadige broer Shawn lichamelijk en psychisch werd mishandeld. Vader had een autosloperij en werkte in de bouw, maar hij had totaal geen besef van het gevaar waaraan hij zijn kinderen en zichzelf blootstelde, met gruwelijke ongelukken als gevolg.

Op haar zestiende besluit Tara dat ze wil gaan studeren. Door middel van zelfstudie slaagt ze erin toegelaten te worden tot een Mormoonse universiteit. Daar gaat een wereld voor haar open. Ze leert dat er meer waarheden zijn dan die van haar vader, en dat het mogelijk is om een eigen visie op gebeurtenissen te ontwikkelen. Ze gaat beseffen dat haar vader een psychiatrische stoornis heeft. Toch schaamt ze zich over het kiezen van haar eigen pad, en probeert ze heel lang loyaal te blijven aan het gezin, terwijl ze zich intellectueel razendsnel verder ontwikkelt en met een beurs kan gaan studeren aan Cambridge en Harvard. Uiteindelijk promoveert ze in Intellectual History. Het meest ontroerende gedeelte is als haar moeder in een mail erkent dat zij Tara onvoldoende beschermd heeft tegen haar broer. Ineens lost haar schaamte over haar achtergrond zich op. Ze bloeit op en durft in het Engelse Cambridge zichzelf te zijn en te vertellen over haar bizarre jeugd. Maar dat is niet het einde van het verhaal ...

Op een kraakheldere manier vertelt Westover haar geschiedenis. Het leest bijna als een ‘coming of age’-roman. Situaties worden beeldend beschreven, net als de schoonheid van de natuur. Personages worden met inlevingsvermogen beschreven. De veerkracht die Tara toont, is indrukwekkend. Wat het verhaal een bijzondere toegevoegde waarde geeft, is dat de auteur zich steeds bewust is van het verschil tussen de beleving van het kind dat ze was en van de volwassene die ze nu is. Typerend is, dat ze het boek begint met een kinderherinnering waarvan ze pas later ontdekte dat deze niet kon kloppen. Voor het boek ging ze te rade bij haar herinneringen en haar dagboeken, en waar anderen een andere herinnering hebben over cruciale situaties, vermeldt ze deze in een nawoord. Ze probeert zich echt te verdiepen in de belevingswereld van haar ouders. Los van de sensationele aspecten van het verhaal, geeft dit boek een heel zuiver beeld over loyaliteit en liefde voor het gezin van herkomst. Tegelijkertijd gaat dit boek ten diepste over het vermogen om jezelf opnieuw uit te vinden dankzij een opleiding in de brede zin van het woord: jezelf met andere ogen leren bezien, je ervaringen reconstrueren en ten slotte je eigen keuzes maken, hoe pijnlijk ook.