Indrukwekkende oorlogsverhalen van kinderen van toen
Vijfenzeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog begint het aantal mensen dat nog uit eigen ervaring over deze oorlog kan vertellen, in snel tempo verder af te nemen. In de interviewbundel Oorlogskinderen – Het verhaal van een generatie geeft journalist en programmamaker Coen Verbraak (1965) het woord aan veertien mensen die als kind de oorlog hebben meegemaakt in Nederland of Indonesië. Hun ouders waren joden, verzetsstrijders, oorlogsheld, Duits militair of NSB’ers. De kinderen waren niet verantwoordelijk voor het lot dat hen overkwam of de keuzes die hun ouders maakten, maar de meesten van hen worstelen ieder op hun eigen manier nog steeds met de lichamelijke of psychische gevolgen van wat hen op jonge leeftijd is overkomen. De meesten zijn tot in hun ziel beschadigd door trauma’s, schaamte en schuldgevoel. Schuldgevoel over wat hun ouders, die aan de kant van de bezetter stonden, hebben gedaan, of schuldgevoel over het overleven van een concentratiekamp waar veel anderen gestorven of vermoord zijn.
Degenen die deze verhalen nu vertellen zijn bijna allemaal al boven de tachtig. Het zijn indrukwekkende en soms aangrijpende verhalen over geheimhouding, onderduiken bij vreemden of bij familie, gescheiden worden van de ouders en het leven in kampen. Om toen te kunnen overleven moest steeds de vraag gesteld worden in hoeverre anderen te vertrouwen waren, en bij velen is deze vraag de rest van hun leven een rol blijven spelen. Waar aanvankelijk de taak om normaal te functioneren en mee te doen aan de wederopbouw voorop stond, kwam er later meer ruimte – of minder veerkracht – voor de late gevolgen van wat ze meegemaakt hadden. Een aanzienlijk deel van deze geïnterviewden heeft in hun latere leven een beperkt vermogen om zich te binden aan anderen dan hun eigen kinderen. Hierbij moet wel gezegd worden dat bij sommigen van de geïnterviewden ook los van de oorlog al sprake was van een ongunstige uitgangssituatie, door bijvoorbeeld affectieve verwaarlozing of doordat de ouders al gescheiden waren. De indruk ontstaat dat zij nog meer te kampen hebben met de latere gevolgen van wat hen in de oorlog is overkomen.
Meer nog dan in zijn bekende interviewserie Kijken in de ziel, met onder anderen psychiaters, ongeneeslijk zieken en strafpleiters, lijkt de beminnelijke interviewer die Verbraak is, te aarzelen om dóór te vragen in zijn gesprekken met deze oudere, kwetsbare mensen. Het is hun verhaal dat hij verwoordt. Zijn mededogen klinkt door in zijn verslagen. Hij laat de gang van zaken tijdens de interviews niet echt zien in zijn weergave van de gesprekken. Afwisselend citeert en parafraseert hij de geïnterviewde; dit verlevendigt de weergave.
Dit zijn geen verhalen om achter elkaar door te lezen. En ook niet vlak voor het slapengaan.
Een belangrijke motivatie voor de mensen die in dit boek hun verhaal vertellen, is dat de oorlog niet vergeten of ontkend zal worden, en dat men de verschrikkingen van toen zal blijven herdenken. Enkele kinderen van ‘foute’ ouders tonen zich oprecht betrokken bij het lot van de huidige kinderen van I.S.’-ers. Terecht trekt Verbraak in zijn voorwoord de lijn door van deze generatie ouderen die door de oorlog voor hun leven getekend zijn, naar de miljoenen oorlogs- en vluchtelingenkinderen van nu.
‘Hoe zullen deze kinderen opgroeien? Wat voor volwassenen zullen zij later worden? Hoe ondermijnend zal zo’n beladen start blijken te zijn voor hun latere bestaan?’
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
