Indrukwekkende oorlogsverhalen van kinderen van toen
Vijfenzeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog begint het aantal mensen dat nog uit eigen ervaring over deze oorlog kan vertellen, in snel tempo verder af te nemen. In de interviewbundel Oorlogskinderen – Het verhaal van een generatie geeft journalist en programmamaker Coen Verbraak (1965) het woord aan veertien mensen die als kind de oorlog hebben meegemaakt in Nederland of Indonesië. Hun ouders waren joden, verzetsstrijders, oorlogsheld, Duits militair of NSB’ers. De kinderen waren niet verantwoordelijk voor het lot dat hen overkwam of de keuzes die hun ouders maakten, maar de meesten van hen worstelen ieder op hun eigen manier nog steeds met de lichamelijke of psychische gevolgen van wat hen op jonge leeftijd is overkomen. De meesten zijn tot in hun ziel beschadigd door trauma’s, schaamte en schuldgevoel. Schuldgevoel over wat hun ouders, die aan de kant van de bezetter stonden, hebben gedaan, of schuldgevoel over het overleven van een concentratiekamp waar veel anderen gestorven of vermoord zijn.
Degenen die deze verhalen nu vertellen zijn bijna allemaal al boven de tachtig. Het zijn indrukwekkende en soms aangrijpende verhalen over geheimhouding, onderduiken bij vreemden of bij familie, gescheiden worden van de ouders en het leven in kampen. Om toen te kunnen overleven moest steeds de vraag gesteld worden in hoeverre anderen te vertrouwen waren, en bij velen is deze vraag de rest van hun leven een rol blijven spelen. Waar aanvankelijk de taak om normaal te functioneren en mee te doen aan de wederopbouw voorop stond, kwam er later meer ruimte – of minder veerkracht – voor de late gevolgen van wat ze meegemaakt hadden. Een aanzienlijk deel van deze geïnterviewden heeft in hun latere leven een beperkt vermogen om zich te binden aan anderen dan hun eigen kinderen. Hierbij moet wel gezegd worden dat bij sommigen van de geïnterviewden ook los van de oorlog al sprake was van een ongunstige uitgangssituatie, door bijvoorbeeld affectieve verwaarlozing of doordat de ouders al gescheiden waren. De indruk ontstaat dat zij nog meer te kampen hebben met de latere gevolgen van wat hen in de oorlog is overkomen.
Meer nog dan in zijn bekende interviewserie Kijken in de ziel, met onder anderen psychiaters, ongeneeslijk zieken en strafpleiters, lijkt de beminnelijke interviewer die Verbraak is, te aarzelen om dóór te vragen in zijn gesprekken met deze oudere, kwetsbare mensen. Het is hun verhaal dat hij verwoordt. Zijn mededogen klinkt door in zijn verslagen. Hij laat de gang van zaken tijdens de interviews niet echt zien in zijn weergave van de gesprekken. Afwisselend citeert en parafraseert hij de geïnterviewde; dit verlevendigt de weergave.
Dit zijn geen verhalen om achter elkaar door te lezen. En ook niet vlak voor het slapengaan.
Een belangrijke motivatie voor de mensen die in dit boek hun verhaal vertellen, is dat de oorlog niet vergeten of ontkend zal worden, en dat men de verschrikkingen van toen zal blijven herdenken. Enkele kinderen van ‘foute’ ouders tonen zich oprecht betrokken bij het lot van de huidige kinderen van I.S.’-ers. Terecht trekt Verbraak in zijn voorwoord de lijn door van deze generatie ouderen die door de oorlog voor hun leven getekend zijn, naar de miljoenen oorlogs- en vluchtelingenkinderen van nu.
‘Hoe zullen deze kinderen opgroeien? Wat voor volwassenen zullen zij later worden? Hoe ondermijnend zal zo’n beladen start blijken te zijn voor hun latere bestaan?’
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
