Liefdevol en staalhard
Met zijn debuut Shuggie Bain maakte Douglas Stuart (Glasgow, 1976) een spectaculaire entree in de literaire wereld. De roman werd eerst door 32 uitgevers afgewezen voor publicatie, maar direct na verschijnen sleepte hij er de Booker Prize van 2020 mee in de wacht. Stuart, die in New York als ontwerper voor grote mannenmodemerken werkte, schreef tien jaar lang tussen de bedrijven door aan hoofdstukken van het boek, waarbij hij begon met scènes uit zijn jeugd die hem niet loslieten.
Hij schreef Shuggie Bain vanuit verschillende perspectieven, niet alleen dat van Shuggie, maar ook van zijn moeder Agnes, zijn vader Shug en anderen – het verhaal heeft een autobiografische achtergrond, maar is doelbewust omgewerkt tot roman. Voor Stuart was het schrijven aanvankelijk een manier om als emigrant voeling te houden met zijn herkomst, en om de trauma’s van zijn kindertijd te verwerken – het leven in extreme armoede met een alcoholistische moeder en een keiharde vader, plus het opgroeien als intelligent en creatief meisjesachtig jongetje in een armzalige omgeving waarin iedere vorm van anders-zijn hardhandig werd afgestraft.
Het is het verhaal van de charmante en levenslustige Agnes Bain, die Elizabeth Taylor als rolmodel heeft en zich met een verzorgd uiterlijk en steeds meer drank probeert te wapenen tegen de ontrouw en het geweld van haar man Shug, die haar achterlaat in een afgelegen wijkje aan de rand van een gesloten kolenmijn. Haar bijstandsuitkering en de kinderbijslag geeft ze vooral uit aan drank, en ze is net als de gehaaide buurvrouwen bedreven geraakt in het leegpeuteren van de gasmeter en de televisie, die met munten aan de praat gehouden moeten worden. Ze is dol op haar jongste, Shuggie. Ze leert hem netjes te praten, maar weet hem op geen enkele manier te beschermen tegen de mishandeling en pesterijen door de buurtkinderen die het gemunt hebben op iedereen die een beetje anders is.
Shuggie houdt met heel zijn hart van zijn moeder, en doet alles voor haar nadat zijn oudere zus en broer noodgedwongen afhaken. In een aangrijpende scène zie je hem ’s ochtends alle restjes drank uit blikjes en flessen in een glas verzamelen, omdat hij weet dat zijn moeder alleen daarmee de eerste uren van de dag doorkomt met haar gruwelijke kater. Hoe ver ga je om degene te redden van wie je het meeste houdt, totdat je het opgeeft en jezelf redt? Een jaar lang is er hoop op een ommekeer, als Agnes erin slaagt om de drank te laten staan en een aardige vriend heeft die geen idee heeft wat het inhoudt om met een verslaving te worstelen.
Shuggie Bain is geschreven in een glasheldere stijl. Door de zintuiglijke manier van schrijven van Stuart, die een fantastisch waarnemingsvermogen moet hebben, en zijn spaarzame maar effectieve gebruik van metaforen, wordt de lezer onherroepelijk meegetrokken in de wereld van Shuggie. De smerige details worden niet verzwegen, maar ze doen de momenten van liefdevolle aandacht, zorgzaamheid en plezier tussen Agnes en Shuggie wel des te mooier uitkomen. Het is een verhaal van talent dat zich tegen de verdrukking in weet te ontwikkelen, van doorzettingsvermogen en vooral van de kracht van vriendschap, familiebanden en liefde.
Dit alles speelt zich af tegen de achtergrond van het Glasgow van de tachtiger jaren, met enorme werkloosheid na de mijnsluitingen en de teloorgang van de staalindustrie. Toch zijn de thema's ook actueel, nu de kloof tussen de mensen die iets hebben en de mensen die helemaal niets hebben alleen maar groter wordt. Ook de verdeeldheid tussen de Schotse protestanten en de van Ierse immigranten afkomstige katholieken heeft zijn parallellen met deze tijd.
Het dialect van Glasgow heeft in de originele versie een belangrijke functie; in de Nederlandse vertaling is dat natuurlijk niet over te brengen. Vertalers Inger Limburg en Lucie van Rooijen hebben de juiste keuze gemaakt met het onnadrukkelijke gebruik van tijdloze spreektaal in de dialogen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
