Boeiende post-apocalyptische thriller

De titel The Second Sleep is ontleend aan het gegeven dat, tot het eind van het vroege moderne tijdperk, West-Europeanen meestal twee even lange nachtelijke slaapperioden kenden. De eerste periode heette de eerste slaap; na middernacht was men een tijdje wakker en soms actief, om vervolgens te beginnen aan de ochtendslaap of tweede slaap.

Robert Harris (1957) is een Britse journalist en schrijver die de gewoonte heeft om zich extreem goed te documenteren over de periode en omgeving waarin hij zijn verhalen situeert. Hij brak in Nederland door bij het grote publiek met De officier, dat door Vrij Nederland gekozen werd als Thriller van het Jaar. Hierin maakte hij een briljante reconstructie (in romanvorm) van de Dreyfus-affaire in Frankrijk in 1895. Harris’ trilogie over Cicero is recent in één band verschenen bij uitgeverij Cargo.

The Second Sleep opent met de jonge priester Christopher Fairfax, die zich te paard door het verlaten landschap van Wessex naar een dorp begeeft waar hij de begrafenis moet leiden van de oude priester Father Lacy. We bevinden ons in het Jaar onzes Herrezen Heren 1468. Het zijn woelige en ongewisse tijden. Veel mensen zijn gestorven aan de koorts, er is een avondklok ingesteld en de bijna almachtige kerk is alert op mogelijke vormen van ketterij.

Het lijk van Father Lacy toont beschadigingen die worden toegeschreven aan een val. Christopher ontdekt dat de oude priester een grote verzameling boeken bezat die een duidelijke belangstelling laat zien voor de Apocalyps en lang vervlogen tijden. Er zitten zelfs ronduit ketterse boeken bij. Ook een uitgebreide verzameling verboden archeologische vondsten is aanwezig. De beschrijving van deze verzameling geeft een twist aan het verhaal, en dan zijn we nog maar in een derde van de zevenentwintig hoofdstukken ver. In de loop van het verhaal zal alles waar Christopher Fairfax voor staat op de proef gesteld worden, terwijl hij probeert te ontdekken hoe en waarom Father Lacy aan zijn einde is gekomen.

Het verhaal wordt geheel verteld vanuit het perspectief van Christopher. Dat zou voor iedere schrijver een uitdaging zijn: in de tijd waarin het verhaal zich afspeelt werd de officiële taal ontleend aan de King James’ Bible, zeg maar de Engelse voorloper van onze Statenbijbel. De dialogen doen dus archaïsch aan, en ook in de rest van het verhaal is het het streven van de auteur om alleen periode-conforme taal te gebruiken. Natuurlijk slaagt Harris als knappe stilist hierin. Het maakt de toon van het boek wat gedragen, zonder dat dit storend wordt. Tenminste, als je je hieraan kunt en wilt overgeven.

Het boek geeft een razendknappe sfeertekening. Landschappen, mensen, kleding, geuren en kleuren, het weer, daglicht en kaarslicht – er is niets wat Harris niet kan schetsen in een paar goed gekozen woorden. De belangrijkste personages worden goed uitgewerkt, met name de hoofdpersoon zelf die in korte tijd een enorme ontwikkeling doormaakt. De plot is voldoende spannend om te willen doorlezen, maar dat is niet het belangrijkste van dit boek. Harris slaagt er vooral uitstekend in ons met dit verhaal aan het denken te zetten over onze eigen tijd, en ons vertrouwen in de moderne techniek om te kunnen overleven.