Verboden liefdes tijdens de Koude Oorlog

Debutant Lara Prescott plaatst zichzelf in één klap op de literaire kaart door met The Secrets We Kept een razend knap geconstrueerde roman te presenteren. Gebaseerd op verschillende bronnen zoals het dagboek van Olga Ivinskaya, muze en minnares van Boris Pasternak, en CIA-archieven, schreef ze een historische roman vanuit de perspectieven van vele vrouwen en een enkele man. Het boek zal begin september 2019 verschijnen.

Het verhaal begint in 1949 als Olga gevangen genomen wordt door de Sovjet-autoriteiten om haar uit te horen over de nieuwe roman waaraan de beroemde dichter en vertaler Boris Pasternak werkt. Ze hebben het vermoeden dat de inhoud subversief is, maar Olga zwijgt. Om haar te straffen en Pasternak te treffen, wordt zij veroordeeld tot vijf jaar in een heropvoedingskamp.

Dan schakelt het verhaal naar Washington waar de jonge Irina, tweetalige dochter van een Russische immigrante, in 1956 wordt aangenomen als typiste bij de buitenlandse inlichtingendienst. Haar vader was in Moskou omgekomen tijdens ‘verhoren’ omdat hij illegaal had willen emigreren, krijgt zij te horen. De typekamer wordt gevormd door hoogopgeleide vrouwen, sommigen met spionage-ervaring, die tegen een hongerloontje geheime documenten typen terwijl hun mannelijke collega’s hogerop komen. Naast haar werk als typiste wordt Irina getraind voor spionagewerkzaamheden, onder andere door de wat oudere elegante Sally die al tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Verre Oosten een door de wol geverfde spionne was.

Vanuit verschillende goed gekozen perspectieven in de Sovjet-Unie en de Westerse wereld wordt het verdere verhaal verteld. Boris Pasternak schrijft aan zijn grote roman over de liefde tussen Doctor Zhivago en Lara. Deze roman wordt door de autoriteiten gezien als verdediging van de persoonlijke vrijheid en als aanval op de socialistische waarden van de Russische revolutie. Een literair blad en de schrijversbond keuren het boek af. Gezien zijn immense populariteit durft men Pasternak niet rechtstreeks aan te pakken, maar er is geen twijfel over dat publicatie hem in grote moeilijkheden kan brengen. Uiteindelijk verkoopt hij het manuscript toch aan een Italiaanse uitgever die het vertaalt. Het boek wordt een doorslaand succes in het Westen. Daarop smeden de westerse inlichtingendiensten een plan om de oorspronkelijke Russische versie terug te smokkelen naar de Sovjet-Unie om zo de bevolking te beïnvloeden. Er is zelfs een kleine bijrol weggelegd voor de Nederlandse BVD en een Haagse uitgeverij die de Russische editie liet drukken, met financiële steun van de CIA.

Onder andere via Olga, Irina, Sally, en niet te vergeten de vrouwen van de typekamer die als een Grieks koor de gebeurtenissen van begin tot eind becommentariëren, volgen we het verdere verhaal. Het gaat over liefde natuurlijk, over de opwindende ervaring deel uit te maken van een groots plan, over de macht van mannen en de kracht van vrouwen, en ook over de wraak van een afgedankte agente, afwisselend tegen het decor van de Russische ontberingen en de elegantie van de cocktailbars in Washington aan het eind van de vijftiger jaren.

De stijl is vlekkeloos. Via levendige en gedetailleerde scènes, in korte alinea’s en veelzeggende dialogen, worden we steeds verder meegezogen door de gebeurtenissen, tot in Milaan, Parijs en Brussel. De wereld van Mad Men wordt opgeroepen met elegante jurken, de wereld van de spionagefilm met vluchtige ontmoetingen en met codetaal, en de eenzaamheid van minnares Lara als de man van wie zij zo lang gehouden heeft, sterft en zij niet op de begrafenis mag komen. Een heerlijke leeservaring, die bovendien uitnodigt om weer eens dat breed opgezette boek van Pasternak te lezen of herlezen, of die indrukwekkende verfilming door David Lean van Dr. Zhivago uit 1965 te bekijken.