Ongemakkelijk

Kenia werd wisselend bezet door Portugese en Arabische kolonisten tot het eind 19e eeuw onder Brits protectoraat kwam. De Deense Karen Dinesen en haar echtgenoot, de Britse baron Bror von Blixen-Finecke, vestigen zich in 1914 in Kenia om er een koffieplantage te runnen nabij Nairobi.

Out of Africa verscheen in 1937. In rijk taalgebruik geeft de ik-verteller een beeld van het landschap, de wilde dieren, de seizoenen en de verschillende bevolkingsgroepen - met name de Kikoejoes, de Masai en de Somali - van wat zij consequent Afrika (niet Kenia) noemt. Letterlijk in geuren en kleuren. Poëtisch.
De ligging van de plantage is niet erg geschikt voor koffie en het productieproces is complex. In verhouding tot de inspanningen zijn de opbrengsten dan ook beperkt. Als de oogsten in enkele droge jaren tegenvallen en dat deel van Afrika ook nog eens wordt overvallen door sprinkhanenplagen, is de plantage niet meer te bekostigen en ziet ze zich genoodzaakt deze te verkopen en terug te keren naar Europa.
Maar niet voordat ze de verzekering heeft afgedwongen dat de Kikoejoes die een deel van haar grond in gebruik hadden in ruil voor arbeid op de plantage, een alternatieve locatie toegewezen krijgen in het bosreservaat, waar ze een nieuwe nederzetting kunnen starten.

Hoewel de cover het boek typeert als roman, leest het boek als een aaneenschakeling van overpeinzingen en anekdotische voorvallen. Een verhaallijn ontbreekt - afgezien van het laatste deel waarin de aftocht wordt voorbereid - evenals iets van karakterontwikkeling. Pas in het laatste deel komen de gevoelens van de ik-figuur soms heel even aan de oppervlakte.
Haar persoonlijke leven houdt ze voor de lezer verborgen. Dat dit niet rimpelloos verloopt, suggereert de passage “… omdat er in die tijd dingen met mijzelf gebeurden die mijn gedachten … afleidden en in mijn geest de algemene belangen van de plantage op de achtergrond drongen.” Een echtgenoot is in het boek niet in beeld. De verhouding met vrienden die regelmatig op de plantage verblijven, wordt niet uitgewerkt.

Uit de uitvoerige beschrijvingen van de inheemse bevolking blijkt oprechte toewijding en waardering. Vooral de ongenaakbaarheid en de onvoorwaardelijke acceptatie van het onverwachte wekt haar bewondering. Toch voelt de superioriteit die er ontegenzeggelijk uit spreekt (nu) ongemakkelijk. En van de generalisaties - “Alle inheemsen zijn van nature gokkers.” - en de veelvuldige vergelijking met (overigens meestal positieve) eigenschappen van (wilde) dieren krijg je als lezer stilaan jeukende bultjes.