Langzaam neemt de gruwel en de eenzaamheid toe, het tegenovergestelde en de mogelijke voortzetting van het dagboek van Anne Frank

Dit boek is zo goed geschreven dat ik in het begin een hekel aan het passieve meisje kreeg. Het is een autobiografie, maar de schrijfster beschrijft zichzelf ook als een buitenstaander. Ze heeft het daarom over zichzelf als 'het meisje'. Van voor de geboorte eigenlijk getolereerd, niet gewenst. Een voor het meisje verpletterende moeder-kind relatie. De moeder een in Duitsland beroemde schrijfster tolereert het kind, maar het kind zal altijd moeten wijken voor de moeder. En als ze wijkt wordt ze eenzamer, maar redt het leven van haar moeder. Vanuit dat gegeven komt ze om het leven van haar moeder te redden uiteindelijk in Theresienstadt en wordt later doorgevoerd naar Auschwitz. Haar vreemde positie van niet-jodin en wel jodin spaart haar voor de directe vernietiging. De verhalen van haar moeder redden haar heel lang geestelijk. Doordat ze pas aan het eind van de oorlog op transport wordt gesteld overleeft ze net de kampen. Wat dan wordt verteld zou het vervolg van 'Het dagboek van Anne Frank' na terugkeer van Anne Frank kunnen zijn. Zo kapotgeslagen en zo levend met de wens alsnog dood te zijn, redt ze toch haar fysieke bestaan doordat een jonge Zweedse arts zich haar lot aantrekt. Die arts, innerlijk kapot, helpt haar tot leven te komen, al voelt ze zich dood. Als ze uiteindelijk ook geestelijk tot leven komt, is Zweden te benauwd omdat het de oorlog niet heeft gekend en vertrekt ze naar Israël. Ze verlaat haar man en kinderen, heeft ruzie met de Zweedse pastoor omdat ze weer joods wil worden en herkent zichzelf én als kampbewoner én als Israëlitische vrouw tijdens de Jom Kippoer oorlog.
Op een bepaalde manier weet deze schrijfster woorden te vinden voor het leed van de overlevenden, die ook door de mensen die de kampen niet meegemaakt hebben, ergens verstaan kunnen worden.
Eenzaamheid en gruwel en toch een soort survival. Indrukwekkend!