De oorsponkelijke titel spreekt over vermissingen

Dit boek is geschreven met een boodschap. De boodschap dat geweld tegenover ondergeschikten, zwakkeren, geweld tegen andersdenkenden, geweld tegen de natuur uiteindelijk alleen maar tot onherstelbaar verlies leidt.
Elif Shafak werd geboren in Straatsburg in 1971 als Elif Bilgin. Haar vader Nuri Bilgin deed van 1971 tot 1976 een promotieonderzoek in de sociale psychologie aan de Universiteit van Straatsburg. Na zijn promotie keerde hij terug naar Turkije en werd medeoprichter van een faculteit aan de Universiteit van Ege. Hij werd in 1988 hoogleraar aan diezelfde faculteit.
Şafak Atayman, moeder van Elif Shafak, scheidde van haar man Nuri Bilgin toen haar dochter Elif nog heel jong was. Elif Shafak gebruikt de roepnaam van haar moeder als achternaam.
Haar moeder is een gepensioneerde diplomaat. Ze studeerde Turkse taal- en letterkunde en werkte als schrijver van schoolradioprogramma's en als docent literatuur bij het Ministerie van Nationaal Onderwijs. Gedurende haar verblijf in Straatsburg slaagde ze als allerbeste voor het examen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Ze ging daarna aan de slag als attaché in Spanje, Jordanië en Duitsland. Elif ging met haar mee. De naam Şafak betekent ‘Dageraad’. De familie van haar moeder waren net als Elif en haar moeder ook literair actief.

Het boek heet eigenlijk ‘Het eiland van de vermiste bomen’. Het gaat over Cyprus hoe het ooit paradijselijk was maar door de tweedeling in een Turks en Grieks gedeelte na de onafhankelijkheid van Groot-Brittannië met grote moordpartijen sinds de jaren 70 geen eenheid meer vormt. Bij de moordpartijen zijn veel mensen spoorloos verdwenen. De oorspronkelijke bomen zijn ook verdwenen en vervangen door import van invasieve soorten. De vermissing van mensen is aan het einde belangrijk en het uitdelven van massagraven en de daarbij horende identificatie van gevonden doden speelt aan het eind als een toegift een belangrijke rol.

In het boek wordt verteld over twee mensen die van elkaar houden en die beiden op hun manier proberen het eiland weer te genezen voor zover dat mogelijk is.
Zorgvuldig wordt verteld hoe eertijds Turkstalige moslims en Griekstalige christenen als goede buren met elkaar omgingen. Daardoor kwam het ook voor dat er liefdesrelaties ontstonden. De verschillende culturen maakten dat toch ongewenst.
Elif Shafak vertelt over een liefde die opkomt tussen jonge mensen en dan schijnbaar door de burgeroorlog verdwijnt maar uiteindelijk toch tegen alle waarschijnlijkheid in blijkt te hebben standgehouden. Elif Shafak heeft een feministisch standpunt, dat af en toe naar voren komt.
Het verhaal wordt wisselend verteld vanuit het oog van de oudere zus van de Turkse moeder, van de zestienjarige dochter die veel met haar vader spreekt en van een vijgenboom, waarvan nadrukkelijk wordt gesteld dat een vijgenboom ook vrouwelijk is.
De vijgenboom wordt gebruikt om alles met elkaar te verbinden, maar dat komt soms toch wat geforceerd over. Die vijgenboom is aanleiding om over het vernietigen van de natuur door de mens te spreken. Dat thema wordt voor mij iets te lang uitgetrokken, maar het vormde geen grote belemmering om het boek uit te lezen.
De moeder van het meisje was al snel overleden. De dochter wil graag meer over haar moeder weten, maar haar vader is niet zo toeschietelijk. Zo blijft het leven van haar moeder wat geheimzinnig. Uiteindelijk komt de oudere zus van de moeder en daardoor krijgt het meisje een completer beeld over haar moeder.
Het was fantastisch om te lezen. Het boeide enorm, maar aan het eind was het blijkbaar toch moeilijk om een sterk slot te bedenken.
Daarna legt de schrijfster nog uit wat ze allemaal bestudeerd heeft om dit boek te kunnen schrijven.
Voor sommige mensen zal de oosterse verteltrant wat minder bevallen. Ik vond het juist wel mooi. De schrijfster heeft de intentie gehad om geen partij te kiezen, maar gezien de reacties is dat eigenlijk niet mogelijk. Zo wordt er in de Turkse Wikipedia over gestreden dat elke taalversie van Wikipedia de eigen benaming voor de gebeurtenissen wil gebruiken. De komst van het Turkse leger naar Cyprus wordt in Turkije een vredesoperatie genoemd terwijl het in Engeland en in de Griekse opvatting een invasie wordt genoemd. De president van de verse staat Cyprus was bisschop Makarios, die werd eerst door een Griekse coup weggejaagd, er is ook een aanslag op hem gepleegd. Toen hij terug kwam en het presidentschap weer kreeg, bleef het Turkse gedeelte hem wantrouwen en is er nooit meer eenheid gekomen.
Cyprus is zo een voorbeeld van voortdurende wrijving. Daar heeft Elif Shafak een prachtig boek over geschreven.