Apocalyps in huis, tuin en keuken
Sommige boeken lezen we en vergeten we direct weer; sommige boeken blijven ons bij. Sommige boeken blijven een generatie bij, of een land bij. Sommige boeken zijn zelfs zo typerend voor een generatie, een tijd of een cultuur dat ze nog moeilijk te vergeten zijn ook. De Triffids komen (The Day of the Triffids) is zo’n boek. Geschreven in 1951 en geplaatst in Londen, weet auteur John Wyndham met dit debuut zijn eigen tijdsgeest perfect in een postapocalyptische setting te plakken.
We volgen hoofdpersoon Bill Masen, die na een oogoperatie wakker wordt in het ziekenhuis en ontdekt dat hij weer kan zien – terwijl de rest van de wereld blind is geworden. Paniek en chaos alom: hoe functioneert een samenleving als (bijna) niemand kan zien? Niet, is het antwoord, en alles wat gisteren nog zo vanzelfsprekend was, lijkt vandaag op te lossen in het niets. Uiteraard ontmoet Bill wel een aantal mensen die hun zicht, net als hij, niet verloren zijn, waaronder de schrijfster Josella, een groep zienden die demonstratief voor zichzelf kiezen en een jong meisje genaamd Susan. Maar wat is de oorzaak van deze plotseling blindheid? Heeft het iets van doen met die meteoorstorm? En wat hebben de Triffids hiermee te maken? De Triffids, dat zijn de reusachtige levende planten die via hun bladeren met elkaar communiceren en er steeds meer op gebrand zijn om hun menselijke overheersers te doden. En met deze nieuwe chaos maken ze eindelijk een kans…
Een beetje achtergrondinformatie kan dienen als een helpende hand bij dit boek en het genre in het algemeen – dat cosy catastrophe wordt genoemd. Na de Tweede Wereldoorlog is er een soort schisma ontstaan tussen Britse en Amerikaanse sciencefiction. Groot-Brittannië ervoer een culture schok na de oorlog. Zij waren niet de winnaars, ze waren slechts onderdeel van het winnende team, dat in ons collectief geheugen werd geleid door Amerika. Het Verenigd Koninkrijk ging van wereldmacht naar een klein landje. Natuurlijk speelde ze nog altijd mee aan de grote pokertafel, maar een imperium was het niet meer. Het was opeens veel moeilijker voor Groot-Brittannië om relevant en belangrijk als land aan deze grote pokertafel te zitten. Voor de USA gold, kun je beargumenteren, haast het tegenovergestelde. In macht en popcultuur groeide zij juist. Cultuur en tijdsgeest worden perfect weerspiegeld in literatuur en zeker in sciencefiction is dit goed te zien. Amerikaanse scifi is avontuurlijk, politiek rechts georiënteerd, imperialistisch, kleurrijk, kijkt omhoog naar het heelal en de ruimte. Er wordt grof geschut gebruikt. Big bangs. Britse sciencefiction, daarentegen, is veel kleinschaliger en gaat over het leven van alledag, gewone mensen die plots moeten overleven en plots helden worden terwijl ze dat eigenlijk niet zijn, op de schaal van de middenklasse. Over chaos en het einde van de wereld, maar met een kopje thee erbij overleven we het allemaal vast wel; een cosy catastrophe. Kort gezegd, waar Amerikaanse scifi uit deze tijd dealt met intergalactische battleships en het vergaan van de wereld, schrijft Groot-Brittannië over… wandelende takken.
De Triffids komen gaat over overleven, vervreemding, menselijke sterfelijkheid en sociale stress; thema’s die vaker centraal staan in Wyndhams werk. Ook The Chrysalids (1955) en The Midwich Cuckoos (1957) bevaren deze wateren en zijn eveneens geplaatst tegen de achtergrond van de koude oorlog. Wat deze twee boeken echter niet gemeen hebben met De Triffids komen, is de focus op hulpbronnen en –middelen. Op een haast zakelijke wijze krijg je lijsten en informatie voorgeschoteld van en over wapens, voedsel, kleding, gebouwen, brandstof… Voor ons lijkt dit overdreven en vreemd, maar in Engeland in de jaren ’50 was alles schaars. Op de kleintjes letten was volstrekt normaal en de lezers van die tijd moeten precies hebben begrepen hoe de hoofdpersonen zich voelden toen ze een kans kregen een taartenwinkel te beroven. Ook ligt de oorlog nog heel vers in het geheugen. De personages zijn niet eens echt verbaasd dat de wereld nu plots vergaat. Het is niet dat ze iets dergelijks niet allang in hun achterhoofd hadden, met een wapenwedloop tussen west en oost. Het enige frappante is dat de uiteindelijke klap helemaal niet komt van een huidig politiek probleem. Wyndham plaatst zijn verhaal in het toentertijdse nu, maar geeft er wel meteen een draai aan.
Het grappige en tegelijkertijd verwarrende is dat er drie problemen tegelijkertijd gaande lijken te zijn. Ten eerste is er de blindheid waar zo ongeveer 90% van de bevolking aan lijdt. Ten tweede zorgt dat voor een complete meltdown van de samenleving. En op de achtergrond walsen de wandelende planten voorbij. Wat past waarin? Wie is verantwoordelijk voor wat en hoe hangt het samen? Zijn de Triffids verantwoordelijk voor de blindheid of zijn zij weer een apart probleem waar apart mee gedeald moet worden? Het is verwarrend, maar houdt wel je aandacht vast. De Triffids komen is te lezen als een over-heldhaftige James Bond-spinoff, zowel belachelijk en overdreven als slim en indrukwekkend. Het is makkelijke literatuur en hapt heerlijk weg, terwijl je tegelijkertijd een dosis recente geschiedenis meekrijgt. Lekker én gezond dus!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Iris Spanbroek
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
