(Te) grote stappen

Een jongen die jarenlang bij een familielid heeft gewoond krijgt op een dag post: hij is uitgekozen om te studeren aan een academie voor toverkunst. Op deze academie (die is opgedeeld in verschillende afdelingen, en waar hij al snel een klunzige beste vriend en een ijzig arrogante nemesis ontmoet) komt hij erachter dat hij in de wereld van de toverkunst in zekere zin beroemd is: zijn ouders zijn vermoord en niemand wist wat er met hemzelf gebeurd was. Op de academie leert hij toveren en ontwikkelt hij vriend- en vijandschappen met de mensen om zich heen. Oh, en er is een magische steen in het spel. Klinkt dit bekend? Schieten je ogen terug naar de boektitel en vraag je je af welke recensie je ook alweer leest? Nee, dit is geen samenvatting van de eerste helft van Harry Potter en de Steen der Wijzen – dit zijn grofweg de eerste honderd pagina’s van De legende van Toran: het einde van de zes dynastieën, het eerste deel van wat belooft een negendelige boekenreeks worden, waarin Brandon Bartagon ontdekt wie hij is, wie zijn familie was en wat zijn rol is en gaat worden op het eiland Toran. Nieuwkomer Joshua J. B. Telkamp richtte zijn eigen uitgeverij (Uitgeverij Emerald) op om deze jeugdserie op grootschalige wijs aan de man te brengen. Verse fantasy van Nederlandse bodem – maar met hier en daar een ergernis.

Hier en daar een verwijzing naar J.K Rowlings hitserie is geen probleem en wellicht ook wel onmogelijk als je tieners, school en magie combineert in je jeugdboek. Maar de gelijkenissen tussen het leven op de Toran Academy en Zweinstein nemen wel erg grote vormen aan. Als fantasykenner kom je ook niet voor verrassingen te staan wat betreft de inhoud van het verhaal. Hier staat echter tegenover dat De legende van Toran een mate van realisme bevat, op een manier die andere fantasywerken af en toe lijken te negeren. Brandon hakt op een bepaald moment een boom om en zijn grootvader legt hem uitermate serieus en nauwkeurig uit welke lichaamshouding hij aan moet nemen en hoe de bijl moet worden gehanteerd. Er wordt ook informatie gegeven over natuurverschijnselen zoals eilandvorming, sedimentatie en erosie. Daarbij speelt de politieke situatie van het eiland een grote rol in het plot. Het is niet slechts hertogen en koningen, maar hoe deze hun land besturen en hoe vanuit dat oogpunt oorlogen en twisten kunnen ontstaan. Deze details zijn opmerkelijk eerlijk uitgewerkt en dat is ook wel eens aangenaam.

Desalniettemin is het verhaal warrig en niet altijd even goed uitgewerkt. De schrijfstijl doet aan als die van een vijftienjarige die van de hak op de tak springt in zijn enthousiasme je mee te nemen in zijn wereld. Personages en verhaallijnen worden ietwat stroef en onbeholpen uitgewerkt en worden daarin vergezeld door dikwijls lang uitgerekte beschrijvingen en exposities. Exposerende en beschrijvende stukken worden uitgerekt. Natuurlijk is het geen probleem om hier en daar uit te wijden, en natuurlijk hoeft niet alles altijd in de traditie van Tsjechovs pistool te worden beredeneerd, maar het is ook wel fijn als je nut van nutteloos kan onderscheiden. Het voelt af en toe alsof het verhaal maar half wordt uitgelegd. Grote stukken achtergrondinformatie worden weggelaten, wellicht met het doel van spanning maar met het resultaat van verwarring. Het is daardoor lastig om de gebeurtenissen in een duidelijke context te plaatsen. Waar het zich afspeelt is duidelijk; maar in welke tijd? En waarom? Is dit een alternatieve geschiedenis, toekomst of heden? De antwoorden op die vragen komen net iets te gestaag.

Desondanks heeft Telkamp een mate van potentie. De belofte dat de vergelijkingen met Harry Potter in de loop der serie af zullen nemen en dat de serie een eigen weg inslaat en een totaal andere focus heeft – dat zaadje ontkiemt overigens al in deel 1 – is er een die positieve nieuwsgierigheid opwekt. Gezegd moet ook worden dat de ergernissen van een volwassen lezer uiteraard niet te vergelijken zijn met de ervaringen van de doelgroep waarop deze jeugdserie zich richt. Daar komt bij, en zeker in de literaire fantasywereld is dit een punt van belang, dat Telkamp qua inzet met recht een aanmoediging vormt voor andere twintigers die iets willen bereiken met hun schrijfwerk. De legende van Toran: het einde van de zes dynastieën kan kwalitatief worden gezien als een te grote stap – maar petje af voor het nemen van die stap.