Van kanker tot kameraadschap

Zac & Mia is het verhaal over twee jongeren die elkaar ontmoeten op de afdeling oncologie in het ziekenhuis. Ondanks dat Zac & Mia in het genre ‘sick-lit’ (boeken waarin één of meerdere van de hoofdpersonen ernstig ziek is/zijn) valt, gaat het verhaal niet alleen over de ziekte kanker die Zac en Mia allebei hebben. Zoals A. J. Betts zelf aangeeft, is kanker alleen de factor die de karakters samenbrengt, maar niet de factor die het boek bepaalt.

Zac ligt opgesloten in zijn kamer in het ziekenhuis na een beenmergtransplantatie. Hij telt de dagen af tot hij weer naar buiten mag, maar tot die tijd ziet hij alleen zijn moeder en de verpleegsters. Wanneer er op een dag een nieuw meisje in de kamer naast hem komt, Mia, is Zac nieuwsgierig naar haar. Maar Mia is anders dan hij had verwacht: ze is boos, snel op haar teentjes getrapt en heeft een twijfelachtige muzieksmaak. In de ‘echte’ wereld zouden ze nooit vrienden kunnen (of willen) worden, maar hier gelden andere regels. Wat begint met kloppen op de muur, leidt tot een briefje en ten slotte tot een onverwachte vriendschap. Zac en Mia hebben elkaar nodig, in het ziekenhuis en ook daarbuiten.

Twee tieners met kanker die vriendschap sluiten: de vergelijking met John Green’s The Fault in Our Stars (Een weeffout in onze sterren) is snel gemaakt. Toch heeft Zac & Mia een heel andere sfeer: het is voornamelijk de vriendschap en opbloeiende romance waar het verhaal om draait en niet hun ziekte. Het is een heftig onderwerp, maar Betts weet er wel een luchtige draai aan te geven. De vriendschap tussen de twee tieners zou in de ‘echte’ wereld geen schijn van kans maken, maar in het ziekenhuis kunnen ze elkaar steunen en aan het lachen maken als het nodig is. Hun kameraadschap verloopt niet vlekkeloos: tijdenlang hebben ze geen contact. De vriendschap is mooi opgebouwd met het aantrekken en wegduwen van elkaar, maar ze hebben elkaar toch nodig; in het gevecht tegen hun ziekte maar ook in de acceptatie ervan. Ook de andere vriendschappen in hun levens worden in perspectief geplaatst. Mia, die altijd het populaire meisje was en aanvoerder van het kliekje, verzwijgt haar ziekte voor haar vriendinnen. Als ze haar vriendinnen weer terugziet, kijkt ze op een hele andere manier naar hen. Ook Zac herevalueert zijn vriendschappen. Online vriendschap is ook belangrijk, maar Zac realiseert zich dat dit niks waard is. Hij ziet dat kanker werkt als een magneet voor Facebook-vrienden, maar weet dat hij uit de ‘comments’ met opbeurende woorden geen echte steun put.  

De frustraties van Zac en Mia (waarom ben ik ziek geworden, waarom heb ik kanker?) geven je net zo’n machteloos gevoel als henzelf. Het is een begrijpelijke reactie, in plaats van personages die altijd ‘moedig’ zijn, en een ‘vechter’. Deze herkenbare reactie maakt het gemakkelijk om je te identificeren met Zac en Mia. Het verhaal heeft geen grote climax en suddert een beetje door. Desondanks zijn de beschrijvingen erg goed, en weet Betts de sfeer goed te omschrijven. De delen op de olijfboerderij van de familie van Zac ademen de buitenlucht. Het is alsof je de kangaroes langs je voelt springen en zelf onder de olijvenbomen door loopt.

Doordat het verhaal soms uit het perspectief van Zac en soms vanuit Mia wordt verteld, krijg je een volledig beeld van hun karakters en hun gevoelens naar elkaar toe. De afwisseling is verfrissend en leest lekker weg. De parallel in het eerste en laatste hoofdstuk maken het verhaal af, waardoor het verhaal mooi wordt afgerond.

Al met al is Zac & Mia een prachtig verhaal en goed opgezet. Ondanks dat er weinig grote gebeurtenissen zijn, weet de ontroerende vriendschap de YA-roman genoeg vorm te geven om door te blijven lezen. Een heerlijk boek om weg te lezen met een lach en een traan.