Indrukwekkend boek voor jonge kinderen over de Tweede Wereldoorlog

Martine Letterie heeft diverse kinderboeken voor verschillende leeftijdsgroepen geschreven en veel daarvan gaan over geschiedenis. Waarom de maan verdwijnt is een boek voor kinderen vanaf zeven jaar over de Tweede Wereldoorlog en speelt zich grotendeels af in Nederlands-Indië.

Het boek begint rond de inval van Duitsland in Nederland. Lotti woont met haar ouders en haar hondje Pietje aan de andere kant van de wereld in Nederlands-Indië, maar het duurt niet lang voordat het ook daar oorlog is. Het is niet veilig voor Indische Nederlanders, Lotti’s vader wordt opgehaald door Japanse soldaten en snel daarna moeten ook Lotti en haar moeder hun huis verlaten. Ze komen terecht in een kamp voor vrouwen en kinderen, waar de leefomstandigheden hard en zwaar zijn. Na de oorlog vindt de hereniging van het gezin plaats. Lotti en haar ouders reizen naar Nederland en het valt nog niet mee om daar goed te aarden.

Het is indrukwekkend hoe Letterie het zware thema Tweede Wereldoorlog op een behapbare manier voor kinderen weet te vertalen. Ze vangt de sfeer, de dreiging en de angst, maar het is niet zo afschrikwekkend of beangstigend dat kinderen niet verder durven te lezen. Waarom de maan verdwijnt is geschreven vanuit Lotti, je beleeft alle situaties vanuit haar perspectief: het verdriet als ze haar hondje Pietje moet achterlaten, de zorg om haar moeder als ze ziek is, de vriendschap die de kinderen in het kamp sluiten. Dit maakt dat kinderen zich, ondanks de onvoorstelbare situatie, goed zullen kunnen identificeren met Lotti.

Een van de dingen die het boek bijzonder maakt zijn de Indische verhalen. De baboe van Lotti vertelde haar altijd deze spannende sprookjes met een boodschap. Letterie wisselt het lopende verhaal van Waarom de maan verdwijnt van tijd tot tijd af met deze verhalen. De kinderen in het kamp vertellen elkaar deze verhalen wanneer ze even geen klusjes hoeven te doen, zoals in de rij staan voor een beetje eten. In het boek is direct zichtbaar wanneer er een verhaal wordt verteld door het mooi geïllustreerde kader rondom de tekst. Vooral in de verhalen staan veel Indische woorden, die waarschijnlijk niet ieder kind kent. Achterin het boek staat een verklarende woordenlijst.

Waarom de maan verdwijnt is ook bijzonder omdat het gebaseerd is op verhalen van mensen die echt in de kampen in Nederlands-Indië hebben gezeten. Letterie heeft met deze mensen gesproken en haar boek op hun verhalen gebaseerd. Dit maakt het boek waarheidsgetrouw en daarmee waardevol.

Het boek beperkt zich niet tot de situatie tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. Na de oorlog vindt de hereniging met de vader van Lotti plaats en het gezin reist naar Nederland. Het is goed dat ook jonge kinderen kennisnemen van de geschiedenis en een beeld krijgen van wat er allemaal is gebeurd. De realiteit is niet altijd zoals in verhalen ‘eind goed, al goed’, de boeken van Letterie laten dit steeds weer zien.

Tot slot moet gemeld worden dat de illustraties van Rick de Haas. mooi en passend zijn. Zowel het lopende verhaal als de Indische verhalen zijn voorzien van afbeeldingen die de sfeer van het boek goed ondersteunen.