Mooi en intiem familieportret

Het is vast wel eens door de meeste 40-plussers heen gegaan. Je leeft alweer in de tweede helft van je leven en de beste helft ligt inmiddels duidelijk achter je. De klok tikt onverbiddelijk richting het eindsignaal, de fysieke aftakeling doet zich steeds meer gelden en steeds meer maak je jezelf wijs dat het allemaal wel meevalt. Wie heeft zich niet ooit eens beroepen op clichématige uitspraken als: 'Leeftijd is maar een getal, je bent zo oud als je je voelt.'?

Anders, een van de hoofdpersonen in Het land van vaste gewoonten, voelt zich echter zo jong niet meer. Hij voelt zich steeds meer gevangen in een keurslijf van zijn werk en zijn gezin. Zijn halve leven forenst hij inmiddels met de trein op en neer tussen een stressvolle baan in Manhattan en een slaapstadje in Connecticut. Op enig moment krijgt hij problemen aan zijn hart en moet hij het rustiger aan doen. Anders maakt op 60 jarige leeftijd de balans op, constateert dat hij vervreemd is geraakt van zijn vrouw en zoons en besluit dat het tijd is om de bakens te verzetten en het roer radicaal om te gooien. Hij besluit zijn baan op te zeggen en van zijn vrouw te scheiden.

Nadat Anders zijn vrouw heeft verlaten krijgt hij twijfels. Heeft hij wel het juiste gedaan? Het levert prachtige stukjes proza op die overal in Het land van vaste gewoonten terug zijn te vinden. Een voorbeeld daarvan is als hij zijn hart uitstort bij zijn vriend Larry met wie hij verschillende kroegen bezoekt om zich helemaal te bezatten. Larry, die eveneens van zijn vrouw gescheiden is, probeert Anders van zijn twijfels te bevrijden. Hij neemt hem mee naar het treinstation om naar de forenzenstroom te kijken waar hij tot voor kort zelf onderdeel van uitmaakte. Het leidt tot een scène die exemplarisch is voor de beeldende zinnen die deze roman rijk is:

"Even later werden de rails verlicht en kwam de schim van een zilveren trein het station binnen gedenderd. De deuren gingen sissend open en braakten, als een opengehaalde vis, mensen met donkere jassen uit. De figuren liepen elkaar voorbij naar de uitgangen en verspreidden zich daarna, de helft rende naar hun auto's op de verre parkeerplaats, de andere helft zocht met de kin omhoog naar hun afhalers, bestuurders die beleefd op hen wachtten, terwijl pluimen uitlaatgas uit hun knaldempers kringelden. De forenzen keken boos terwijl ze hun vrouw en kinderen zochten, alsof de overvolle trottoirs in Midtown en de volgepakte trein op de een of andere manier de schuld waren van hun gezin, alsof ze, hoe hard ze ook werkten om een huis in deze stad te kunnen bekostigen, tijdens deze eerste ogenblikken na hun thuiskomst hun teleurstelling nooit helemaal konden verbergen.

'Mis je dat nou?', zei Larry."

Ondertussen krijgen we een inkijkje in het leven en de gedachtenwereld van Helen, die maar niet kan begrijpen waarom haar man en zij zo vervreemd van elkaar zijn geraakt en in dat van Preston, de jongste zoon van Anders en Helen die behalve problemen met zijn ouders vooral met zichzelf overhoop ligt. De ingehouden woede van Preston, de frustraties van Anders, de onzekerheid van Helen, het zijn emoties die op een intieme maar toch urgente manier aan de lezer worden gepresenteerd. Het levert een mooi en intiem familieportret op dat een beetje doet denken aan American Beauty, waarin dezelfde thema's als liefde, zelfbevrijding, familie en de Amerikaanse Droom werden verkend.