Een bijzonder portret van de kinderlijke onschuld
Het was in de zomer van 1936 dat in Oostende een aantal auteurs op de vlucht voor het naziregime in Duitsland hun toevlucht zocht. Met uitzondering van Irmgard Keun (1905-1982) waren het allemaal mensen met een Joodse achtergrond. Onder deze schrijvers waren enkele bekende namen, zoals Joseph Roth en Stefan Zweig en hun literaire vruchten uit deze periode werden al snel aangeduid als exil-literatuur. Een ontmoeting tussen Irmgard Keun en Joseph Roth leidde tot een romance en was indirect de aanleiding tot het schrijven van Kind van alle landen.
"De wereld is donker geworden, want het regent en het is oorlog. Oorlog is iets wat komt en alles doodmaakt. Dan mag ik nergens meer spelen en bovendien vallen er dan bommen op mijn hoofd." Aan het woord is het 10-jarige meisje Kully dat samen met haar moeder in de jaren vlak voor de Tweede Wereldoorlog door Europa van hotel naar hotel trekt. Zij zijn in de verschillende hotels in afwachting van Peter, de vader van Kully, een drankzuchtige en constant naar werk zoekende schrijver. Hij gebruikt ze letterlijk als onderpand, omdat hij zelden of nooit het geld heeft om de hotelrekeningen te betalen. Deze vader zal de lezer wellicht doen herinneren aan Joseph Roth, wiens talent en belangstelling voor zelfdestructie eveneens sterk aanwezig waren.
Door voor de stem van een tienjarig meisje te kiezen om de dreigende nadering van de Tweede Wereldoorlog te beschrijven, doet Irmgard Keun een erg slimme zet. Juist door de kinderlijke onschuld en onbevangenheid van Kully word je als lezer gedwongen om zelf bepaalde gebeurtenissen in te kleuren en conclusies te trekken. Kully weet zelf ook dat ze als kind nog te weinig intellectuele vermogens heeft om zelf conclusies over bepaalde onderwerpen te trekken. Dat maakt het boek op momenten zowel ontwapenend als confronterend. Zo zegt ze bijvoorbeeld over Hitler: "Als ik volwassen ben hoor ik wel wat er niet aan hem deugt." En hoewel ze genoeg redenen heeft om een negatief oordeel te vellen over haar rondzwervende ouders, is ze zeker niet van zins haar ouders af te vallen. Ze vertrouwt als elk kind van haar leeftijd zelfs bijna blindelings op hen. De aanpak van Irmgard Keun pakt zo wonderwel effectief uit, want de waanzin van de jaren waarin ze leeft wordt door de kinderlijke blik van Kully extra voelbaar en tastbaar.
Het maakt het lezen van Kind van alle landen tot een bijzondere ervaring. Zelden zal de naderende dreiging van de Tweede Wereldoorlog zo bijzonder zijn verwoord. Door de lichtvoetige en onbevangen toon vergeet je als lezer soms bijna de dreiging die over deze donkere jaren moet hebben gelegen om daarna des te sterker tot het besef te komen welke vreselijke consequenties en onzekerheden dit tijdperk voor zoveel mensen moet hebben ingehouden.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Istvan Kops
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
