Een fascinerende inkijk in de Japanse machtsstructuren

Net als in Nederland drijft in Japan de economie voor een groot deel op de export. Met Japanse auto's en elektronica zijn we hier al lang bekend, maar recentelijk komen ook steeds meer andere producten op de Nederlandse markt terecht. Denk bijvoorbeeld aan whisky’s, Japanse popmuziek en griezelfilms. Ook steeds meer Japanse literatuur vindt zich een weg naar de Nederlandse markt. Een schrijver als Haruki Murakami zal de meeste veellezers inmiddels niet meer volledig onbekend in de oren klinken. Toch zijn er tot op heden nog niet zo veel Japanse thrillers op de Nederlandse boekenmarkt verschenen. Wat dat betreft is Tokyo Tapes nr. 6-4 van Hideo Yokoyama (1957) nog een beetje een vreemde eend in de bijt, maar wellicht ook een voorbode van nog meer thrillers uit Japan. In Japan is Yokoyama in elk geval onmetelijk populair als misdaadschrijver en heeft daar meerdere literaire prijzen gewonnen. Tokyo Tapes nr. 6-4 is inmiddels zijn vijftiende roman, maar de eerste die buiten Japan is verschenen.

Een samenvatting van Tokyo Tapes is niet zo simpel te geven. Tokyo Tapes nr. 6-4 volgt globaal genomen drie verschillende verhaallijnen. De eerste is die van de verdwijning van de dochter van Yoshinobu Mikami, de hoofdpersoon van het boek. Mikami is persofficier op het politiehoofdkwartier van Prefectuur D. Een nadere plaatsaanduiding wordt overigens niet gegeven door Yokoyama en het verhaal zou zich dus overal in Japan af kunnen spelen. Mikami vindt het moeilijk om zich op zijn werk te concentreren omdat hij zich voortdurend zorgen om zijn dochter maakt. In de tweede en grootste verhaallijn draait het om de heropening van een cold case. Veertien jaar geleden is een meisje ontvoerd en vermoord. De dader is helaas nooit gevonden en van hogerhand wordt de opdracht gegeven om opnieuw onderzoek te doen naar de identiteit van de dader. Destijds was Mikami zijdelings betrokken bij het mislukte onderzoek en hij voelt zich - ook al heeft hij in zijn huidige rol als persofficier geen directe rol - dan ook weer snel betrokken bij het onderzoek. Als hij een persoonlijk onderzoek start komt hij er achter dat niet iedereen binnen het politiekorps er een belang bij heeft dat de oude moordzaak wordt opgelost en gaat Mikami op zoek naar de vraag wie er belang bij heeft om het onderzoek tegen te werken. De derde verhaallijn begint pas op zo’n drie kwart van het boek als er opnieuw een meisje wordt ontvoerd. De ontvoering lijkt tot in de details een kopie te zijn van de ontvoering veertien jaar geleden en het lijkt er dus op dat de dader opnieuw heeft toegeslagen.

Tokyo Tapes nr. 6-4 kent een bijzonder laag verhaaltempo. Hideo Yokoyama neemt alle tijd om het plot op te zetten en uit te bouwen. Een keur aan personages trekt in de loop van de 624 pagina’s voorbij, zodat het constant opletten is geblazen. Het help niet echt dat personages soms één keer ten tonele worden gevoerd en dat er daarna nog wel eens hoofdstukken later aan dit personage zijdelings wordt gerefereerd. Het lijdt soms tot veel terugbladerwerk tenzij je als lezer over een fotografisch geheugen beschikt. Wellicht kan daarbij de handicap voor sommige Westerse lezers optreden dat veel Japanse namen op elkaar lijken. Een namenregister met korte toelichting was hier zeker geen overbodige luxe geweest. Tokyo Tapes nr. 6-4 moet het niet van nagelbijtende spanning of van veel actie hebben. Hideo Yokoyama doet methodisch en zeer gedetailleerd verslag van de Japanse maatschappij en meer in het bijzonder van het Japanse politieapparaat. Dat zal misschien niet ieders cup of tea zijn, maar het geeft wel een fascinerend inzicht in hoe de machtsverhoudingen in Japan liggen, de relatie tussen de pers en de politie en hoe Japanners omgaan met werkethiek en normen en waarden. Er worden echter wel een paar honderd bladzijdes voor uitgetrokken en dat vereist wel enig doorzettingsvermogen.

Een traditionele thriller kun je Tokyo Tapes nr. 6-4 niet noemen. Er is in elk geval niet echt sprake van een verhaal, waarin jacht wordt gemaakt op een ontvoerder of moordenaar. Het is zelfs niet eens duidelijk wie aan de goede kant of aan de slechte kant van de wet staat. Het belangrijkste thema in Tokyo Tapes nr. 6-4 is loyaliteit. Loyaliteit aan familie, aan normen en waarden, maar ook professionele loyaliteit. Als Mikami merkt dat niet iedereen binnen de politie er even veel baat bij heeft om de 14 jaar oude verdwijningszaak op te lossen en als blijkt dat er allerlei machtspolitieke spelletjes worden gespeeld is hij constant op zoek naar zijn eigen plaats binnen de politie. Wie kan hij vertrouwen, wat is hij eigenlijk als mens waard als hij niet langer een lid van het politieapparaat zou zijn? Het gaat in Tokyo Tapes nr. 6-4 dus niet alleen om een zoektocht van Mikami naar de waarheid, maar vooral om een zoektocht naar zichzelf. Het levert een complexe en gelaagde roman op waar veel tussen de regels door gebeurt en waarin morele dilemma’s op een intrigerende manier worden ontleed en verkend.