Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Het litteken dat de Balkan heet

05 september 2015

Het is donker als schrijver Frank Westerman arriveert in Srebrenica. Hij voelt de kilte in de vallei, die nooit is verdwenen, twintig jaar na de val van de enclave. Waarom hij terugkeerde naar deze onheilsplek? Hij wilde er achter komen hoe we herdenken. De huidige inwoners van Srebrenica, maar ook wij, Nederlanders. Het derde deel van het boek, genaamd De naschok, verhaalt over deze terugkeer. Het actuele deel wordt vooraf gegaan door deel I, De aanloop en deel II, De val. Om een teleurstelling na aankoop te voorkomen: die twee eerste delen zijn simpelweg een samenvoeging van de boeken De brug over de Tara (1994) en Het zwartste scenario (1997).  

Dit nieuwe boek is dus vooral bestemd voor de lezer die de Balkanoorlog hebben gevolgd, maar de ins en outs niet op een rij hebben. Treffend zijn de reportages in deel I, geschreven vanuit de overhoop geschoten stad Vukovar, en Westermans ontmoetingen met betrokkenen in Servië, Macedonië, Montenegro en Kroatië. Daarin sijpelen de steeds grilliger sfeer en scherpe verhoudingen tussen alle verschillende bewoners van het voormalige Joegaslavië onder president Tito door. Westerman zoekt in deze verslagen naar de Balkanmens. Een Bosnische moslim, geïnterviewd door Westerman, verwoordt het treffend: ‘Dit is de Balkan. Elke generatie maakt hier een oorlog mee. De moslims zijn in de minderheid. Dus zit er voor ons niet anders op: we moeten ons sneller vermenigvuldigen dan de rest.’ Waarom? ‘Omdat we anders bij de volgende oorlog helemaal vernietigd worden. Dan is het over en uit.’ Het tekent de taaie mentaliteit van de mensen die geboren worden, leven en heengaan in een oorlogssituatie.  

In het middenstuk beschrijft Westerman de val van moslimenclave Srebrenica. Hij grijpt je bij de keel met een verslag van uur tot uur waarin steeds duidelijker wordt dat de Serviërs, in de persoon van generaal Ratko Mladic, de touwtjes volledig in handen hebben. De volledige gemeenschap vlucht naar het kamp waar de Nederlandse VN-soldaten bivakkeren. Na veel onderhandelen krijgen de vluchtelingen vrijgeleide om het dal van Srebrenica te verlaten. Dan vindt er een etnische zuivering plaats waarbij mannen en vrouwen worden gescheiden, de mannen worden geliquideerd. Dit alles onder de ogen van Dutchbat III, maar er wordt niet ingegrepen. Bosnische medewerkers op de VN-compound die smeken om hulp krijgen nul op het rekest. Bijvoorbeeld tolk Hasan Nuhanovic, die smeekt om een pasje voor zijn broer, maar krijgt die niet. Zijn broer wordt het kamp uitgezet en ook zijn naam is nu voor eeuwig vastgelegd op een monument voor de slachtoffers van die massamoord in juli 1995. Westermans oordeel over de soldaten van Dutchbat III is vernietigend, gebaseerd op een uitstekende feitendocumentatie die deels in het boek is opgenomen. Bij zijn terugkeer in Srebrenica in 2015 schrijft Westerman: Dolend over de compound van Dutchbat vraag ik me af of we in Nederland niet allemaal in meer of mindere mate lijden aan een funeste ‘regels zijn regels’-mentaliteit. En misschien zijn we als natie veel beter in herdenken achteraf, wanneer het allemaal is misgegaan, dan in voorkomen.  

Het boek De slag om Srebrenica is genomineerd voor de Prinsjesboekenprijs 2015 voor het beste politieke boek over deze zeer gecompliceerde kwestie. En dat verdient het boek. Westerman weet dat grotendeels op te helderen door militaire en politieke beslissingen in chronologische volgorde te plaatsen en daarbij opheldering te geven bij elk genomen besluit. Westermans keiharde, cynische toon is dan een goed tegenwicht ten opzichte van het lijdzaam toekijken van de Dutchbatters twintig jaar geleden.    

2

Reageer op deze recensie

Meer recensies van

Gesponsord

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.

'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19

Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.

Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk

Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.

Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.

Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug. 

Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.

De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!

De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.

Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.

Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.

Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.

Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.

Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.

Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.

In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.

De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.

Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!