‘Is mijn leven het redden van een ander waard?'.

Je auto raakt te water, je zinkt, je ziet een glimp van mogelijke mensen op de kant en tracht geluid te maken. Je hoopt, een hoop die met de seconden die verstrijken verder vervliegt. Aan de overkant ziet iemand het gebeuren, raakt verstard, verstijfd, is dit werkelijk? Judith Koelemeijer neemt je op een zeer knappe wijze mee het verhaal binnen daarbij steeds vertellend vanuit een van de twee hoofdpersonen om wie het verhaal draait. De redder en de geredde. Zij kwam dit verhaal via het weekblad Libelle op het spoor. De twee vrouwen om wie het verhaal draait wilden er op dat moment niet over praten. Jaren later wel en dat is het verhaal zeer ten goede gekomen juist door de afstand die het heeft gekregen en die deze twee vrouwen konden nemen. Mede hierdoor doemden zich gaandeweg vele filosofische vragen op. De ene zakt geleidelijk aan dieper weg het water in ondanks al haar pogingen om uit de auto te komen waarbij de techniek van de auto niet meewerkt en je ondanks het mooie oranje hamertje die je niet juist weet te hanteren of is kan hamertje gewoon geen ruit stuk slaan? Ziet ze bewegingen langs de kant, ja, nieuwe hoop, echter het water stijgt ook of zakt juist de auto dieper? Zij die het ziet gebeuren en eerst verstijfd blijft staren, dan tot zichzelf komt en langs de kant gaat banjeren nadenkend over wat te doen, het is januari, het heeft licht gevroren waardoor er een dun ijslaagje op het water ligt en het water is natuurlijk ijskoud. Ze heeft wel vele zwemdiploma's – A/B/C en een redding diploma en toch ze blijft langs de kant draven, roept om ... nee schreeuwt om hulp. Duwt mensen aan de kant die staan toe te kijken, ze hoort 112 is gebeld maar hoort geen sirenes. Springen? Ondertussen accepteert de een geleidelijk aan dat dit haar leven was, dat ze zo niet meer tot deze wereld zal behoren, dendert de ander langs de kant voort zich blijvend afvragen wat te doen terwijl de auto verder zinkt en zinkt.

‘De Redding’ is een kleine prachtige novelle geworden die stevig is gebouwd op de feitelijke reconstructie van dit ongeluk en die tijdens het lezen vele vragen oproept die makkelijk tot reflectie en gesprek leiden. Het doet je beseffen hoe perspectieven van de waarheid, de feitelijke gebeurtenis, door eenieder die erbij betrokken is of is geraakt of heeft staan toekijken, anders ervaren en weergegeven wordt. Geen verhaal is hetzelfde over dezelfde gebeurtenis. Wie bleef waarom staan en sprong niet en had daar zijn eigen morele overwegingen voor. Wie redt? Welk eigen belang krijgt de boventoon. Zou jij springen zonder te weten of je het zou redden? Het schitterende aan deze novelle is dat de twee vrouwen, de een oud en de ander jong, een lange vriendschap sluiten die zorgdragen dat er nog andere vragen naar bovenkomen die eveneens door het boek heen verwerkt worden. Het voordeel dat dit verhaal eerst moest blijven liggen. De oude vrouw die al voor de zoveelste keer geluk heeft dat ze gered wordt en niet doodgaat en zich afvraagt hoe het leven weer te hervatten, hoe rechtvaardig is dit terwijl andere mensen gewoon domweg uit het leven worden gerukt. Is dit voortdurend ontsnappen aan niet te veel voor één mensenleven? De jongste, zij die redde, ziet de oude vrouw hiermee worstelen, depressief door worden en vraagt zich gaandeweg af “heb ik er wel goed aan gedaan u uit het water te halen?" Om te vervolgen met bestaan er werkelijk onbaatzuchtige daden? Want was ze ook niet voor zichzelf in het water gesprongen om haar eigen geweten te redden?

Natuurlijk werd er gefilmd vanaf de kade, de telefoons deden gewoon hun werk daar de mensen hen bedienden zodat ze het verhaal later konden laten zien, zij waren er live bij aanwezig of gaan voor die vele likes op een of ander sociaal platform of was hier nog weinig sprake van op 27 januari 2010 de avond van dit ongeluk? Koelemeijer laat goed doorschemeren hoe onze waarnemingen ons voortdurend in de weg zitten daar die vol zitten met verwachtingen, oordelen, van hoe we de anderen zien en wat ze doen of vooral in deze situatie nalaten.

Koelemeijer werd lange tijd in beslag genomen door het werken aan de biografie over Etty Hillesum die ze hiervoor schreef waardoor dit verhaal langer op de plank bleef liggen dan in eerste instantie de bedoeling was daar de gesprekken met de vrouwen in 2014 plaatsvonden op het moment dat deze vrouwen voldoende vertrouwen hadden dat ze er over konden spreken. Dit maakt dat ik als lezer toch onwillekeurig denk stel dat die biografie niet geschreven had hoeven worden zou dan dit mooie kleine boek uitgegroeid tot een groter geheel waarin de vele zeer menselijke vragen die het oproept verder waren uitgewerkt? Ze worden nu slechts aangestipt en de vrouwen vertellen wat en hoe de omgeving er mee omging. Zou dan de morele filosofie die door het verhaal heen sijpelt nog krachtiger zijn geworden? Meer uitgewerkt? Hannah Arendt wordt kort aangestipt, de beide vrouwen zouden die avond naar dezelfde lezing gaan van een Nederlandse filosoof, die nadrukkelijk aangeeft dat je juist in het handelen van de mens kan wie hij in wezen is. Voor is het handelen van de mens essentieel. Of je nu gelooft in het lot of niet, uiteindelijk gaat het er om wat je doet! Zo komt ook Kant zijdelings voorbij.

Deze novelle laat een diepe indruk achter die je te snel uithebt? Dichtslaand begin je te denken van wat had ik gedaan, ik die geen zwemdiploma's heb en zich net een beetje kan redden in het water? Voor de tweede keer nu kanker, een herseninfarctje overleefd en daar op die kant hebben gestaan en de persoon die wil redden heen en weer zien banjeren, wat zou ik durven doen of toch vooral laten?