Beste Nederlandse genreverhalen? Dat bepaalt de lezer wel ;-)

De EdgeZero bundel is ontstaan uit de beste genreverhalen van 2015 die voor de EdgeZero Award zijn ingestuurd. Dat houdt in dat verschillende genreverhalen die in 2015 zijn verschenen of meededen aan andere wedstrijden niet mee hebben gedaan aan de wedstrijd: de schrijvers hebben verzuimd hun verhalen in te sturen. Desalniettemin is de bundel "slechts" enkele verhalen dik, er waren er 116 ingestuurd. Omdat ik zelf bij deze wedstrijd jureerde, weet ik ook welke verhalen er zijn afgevallen en van sommigen vind ik dat jammer. Er is veel kwaliteit in Nederlands genrewerk, heel veel verschillende soorten schrijvers en verhalen. Daarom is het ook zo belangrijk dat deze verhalen door publicaties het publiek kunnen bereiken.
Een voorbeeld is het tijdschrift Wonderwaan dat als tijdschrift (met een ISSN) niet bij Hebban geregistreerd kan worden, terwijl dat bij een tijdschrift als Splinters of Fantastische vertellingen beide wel mogelijk is (deze zijn als boeken met een ISBN geregistreerd).

EdgeZero vindt het belangrijk dat het publiek op de verhalen in de bundel stemt, daarom zijn de verhalen ook gratis te lezen (ePub via Smashwords en op de website van de wedstrijd) en in een goedkope, speciale Wonderwaan uitgave. Zelf geef ik de voorkeur aan de softcover. Hierin ontbreken de afbeeldingen, maar die mis ik niet.

Afijn. Ik ben met het eerste verhaal begonnen, dat toevallig ook mijn nummer 1 in de eindronde van de jury was.
DE NAGEDACHTE van FRANK NORBERT RIETER is een wat vreemd verhaal, dat wat buiten de boot valt als het om genres gaat, het is eerder lichtvoetige literatuur met een vleugje genre en flink wat zelfspot. Mij bevalt dit verhaal vooral vanwege de zeer prettig leesbare stijl, die doet voorkomen of er totaal geen moeite is gedaan om het te schrijven. Dat het niet zomaar uit de pen vloeide, is te merken aan de details die in het verhaal verwerkt zijn en die later terugkomen. Het verhaal heeft een kop en een staart, geen losse eindjes en staat daarmee als een huis. Het is natuurlijk niet voor niets mijn nummer 1.

KONINGIN VAN MARS door PETER KAPTEIN is het tweede verhaal in de bundel. Ik heb het verhaal tijdens de juryronde al eens gelezen, maar ik kan er nog steeds geen chocola van maken. In het begin is het verhaal nog redelijk helder, maar de stukken tekst die volgen maken het alleen maar verwarrender, waarbij ik moet toegeven dat het op papier makkelijker lezen is dan van een scherm, omdat ik nogal eens moet terugbladeren om te kijken hoe het in elkaar zit - zonder antwoord te vinden. Er worden onnoemlijk veel details beschreven, zonder dat duidelijk is wat de functie ervan is. Net als in zijn verhaal "Gila Pradopo" lijkt Kaptein veel te veel in een kort verhaal te willen proppen en dat is jammer, want qua schrijfstijl is dit een topverhaal (Het lijkt me niet voor niets dat de eerste versie van Gila is uitgegroeid tot roman-achtige lengte en een trilogie lijkt te worden - dat lijkt mij bij Koningin van Mars ook voor de hand liggen).

EEN PAARD MET EEN GIERENKOP, OP EEN VELD VAN ZILVEREN MANEN door TAIS TENG
Een superkort verhaal van "de Nederlandse Terry Pratchett" in de gebruikelijke drukke en beeldende stijl van Teng. Bloemrijke taal, maar een wat vlakke plot. De tweede keer is het een stuk minder leuk om te lezen, omdat de ontknoping dan al bekend is en er weinig meer dan dat is.
NB: Omdat het verhaal zo kort is, had ik het in beide juryronden al helemaal gelezen. Van papier was dus al de derde keer.

BRIEVEN AAN RANDOLPH CARTER door MARK J. RUYFFELAERT
De eerste keer dat ik dit verhaal onder ogen kreeg, legde ik niet direct de connectie met H.P. Lovecraft. Die connectie is wel nodig om dit verhaal naar waarde te schatten.
Het is misschien een wat warrig verhaal, maar dat past bij de waanzin in de werelden van Lovecraft. Het gaat voornamelijk over de dood, over na de dood, over de droomlanden en of die met hun monsterlijkheden niet te verkiezen zijn boven de andere vormen van dood.
Wat mij bij dit verhaal opvalt, is het uitermate soepele taalgebruik, dat een sfeer weet op te roepen die "subliem" kan worden genoemd in de gothic horror betekenis van het woord. Dat taalgebruik maakt herlezen prettig, waardoor je steeds meer ontdekt in het verhaal, dubbele lagen verbanden, verwijzingen naar van alles en nog wat. Ruyffelaert schept een bijzonder rijke wereld in een stijl waar Lovecraft niet aan kan tippen.
Het is niet voor niets dat dit verhaal in mijn top 3 stond.

BLOEDRODE BLOEMEN OP EEN SNEEUWWIT GRASVELD door KILLIAN MACNEIL
Het nadeel van dit verhaal is, dat het heel erg kort is. Dat geeft het wel een enorme vaart met een knaleffect op het einde. Zo'n knaleffect, een logische twist in dit geval, is bij herlezen wel wat minder. MacNeil weet in heldere taal een complexe wereld te scheppen waarin het uiteindelijk gruwelijke verhaal zich afspeelt.
Het deed me, wat idee betreft, wel sterk denken aan Pollen van Jeff Noon.

DE KNIPOOG VAN DE MEERMIN door JACK SCHLIMAZLNIK
Dit is mijn eigen verhaal, ik kan het daarom niet beoordelen. Ik wil er wel wat over zeggen: op de site van EdgeZero staat dit verhaal niet onder steampunk, maar dat is het uitdrukkelijk wel. Ik vind dat belangrijk om te noemen, omdat dat het verhaal in een andere context zet. Het gaat over "punk", het gaat uiteindelijk over slavernij in zijn ergste vorm.
Heel erg edgy vind ik dit verhaal overigens niet, hoewel de hoofdpersoon wel degelijk over de rand gaat.

EN OP DE ACHTSTE DAG door JEFFREY DIONET
Ik heb steeds de indruk dat ik dit verhaal al eens heb gelezen, al weet ik niet precies waar. Niet precies dit verhaal, maar wel dezelfde opzet. In elk geval ken ik een soortgelijk stripverhaal uit House of Mystery. Het is een thema dat interessant is, daarom vind ik het jammer dat de schrijver vooral inzet op sentiment in plaats van de filosofische kant ervan te bekijken.

DIABOLIK door TOM THYS
Dit vind ik niet het beste verhaal van Tom Thys, het leunt mij te sterk op Poppy Z. Brite en Anne Rice, en moderner, Maggie Stiefvater. De sfeer is goed, maar dus niet heel origineel. Aan het einde is er een ontknopinig die niet echt een afronding is van de eerdere gebeurtenissen. Er zit wel veel vaart en actie in het verhaal en verveelt daarom niet snel bij de eerste keer lezen.

HART VAN STEEN door RIK RAVEN
Ik vind het lastig dit verhaal te volgen. Het verhaal zwabbert alle kanten op en de schrijfstijl die verre van chronologisch is, maakt het er niet beter op. In het papieren versie van het boek moet ik daarom steeds terugbladeren. Het schijnt erg sentimenteel te zijn, maar ik kan de emoties niet lezen of herken ze onvoldoende. Jammer.

KITESJ door JAN J.B. KUIPERS
Dit is een bizar verhaal. Het wordt wat begrijpelijker voor wie het Russische sprookje over Китеж kent. Dan wordt duidelijk hoe Kuipers dit sprookje heeft aangegrepen om er een geheel eigen draai aan te geven met een on-sprookjesachtig taalgebruik, op het ironische af. Merk op dat het taalgebruik in dit verhaal parallellen vertoont met het verhaal van Tais Teng, eerder in deze bundel.
Hoewel het verhaal zelf weinig origineel is, zijn de vorm en de stijl dat wel, wat het lezen ervan het absoluut de moeite waard maakt.

RESET door JORRICK DE KLERK
Op zich vond ik dit wel een interessant cyberpunkverhaal met een rijke vertelwereld, maar het einde kwam nogal plotseling uit de lucht vallen, waarbij nog iets te veel vragen open bleven en enkele plotlijnen slordig werden afgerond. Ik had steeds het idee dat het een verhaal was dat het vooral moet hebben van de spanning rondom de "reset" en de bizarre wereld die een reset teweegbrengt. Dat verhaal is er ook wel, maar de plot gaat meer om het liefdesverhaaltje dat er om mij onbekende redenen in verweven is. Misschien wel omdat de meeste lezers nu eenmaal een verhaal met personages verwachten, met een begin en een einde en emoties, en dat het pure ideeënverhaal (geen personages, dus ook geen personaal perspectief) een stuk minder wordt gewaardeerd. Wat mij betreft mag de wereld gerecycled worden voor een ander verhaal, het lijkt mij dat er veel meer uit te halen is.

DE EER VAN ANDRÉ FANTONE door JAAP BOEKESTEIN
Dit is een lastig verhaal, een beetje "horror light". Dat komt door de vertelster zelf het horrorelement is, maar dat weet je niet, omdat dat in dit verhaal niet zo duidelijk naar voren komt. De hoofdpersonen treden ook in andere verhalen op en dan begint dit verhaal meer handen en voeten te krijgen.
Op zich is het best een aardig verhaal, een beetje een schelmenroman tegen de achtergrond van een negentiende-eeuws New Orleans. Dat het New Orleans is komt niet zo heel erg uit de verf, wat jammer is, want nu mist de sfeer die bijvoorbeeld in De poppen van dr. Edelweiss wel aanwezig is. Het einde is goed als je het de eerste keer leest, maar bij herlezen blijft er weinig van het verhaal over omdat dan de verrassing van het einde weg is.

DE AARDAPPELEN VAN CLINGEMANS & CO door BEN ADRIAANSE
Dit verhaal had ik al zeker één keer gelezen voordat ik het als jurylid van EdgeZero las, want de schrijver had het gepubliceerd op zijn website (of zo), kort nadat hij er in 2016 Fantastels 2015 mee won. Het is geen straf het verhaal opnieuw te lezen, maar bij herlezen gaat het trage, wat zeurderige begin steeds meer tegenstaan. Pas als de hoofdpersoon nieuwsgieriger wordt dan goed voor hem is, wint het verhaal aan vaart. Het verhaal en de achtergrond (de wereld) ervan zitten goed in elkaar. Daarom vind ik het jammer dat de schrijver er toch voor heeft gekozen met de dochter van de hoofdpersoon vooral het sentimentele aan te spreken, terwijl dat voor het verhaal helemaal niet had gehoeven want de ontknopingen hebben weinig met de plotlijn van de dochter te maken.

DE POPPEN VAN DR. EDELWEISS door MARCEL ORIE
Een typisch Orie-verhaal, op een bepaalde manier. Het is een sfeervol horrorverhaal in een overtuigende setting, met de nodige humor en boeiende personages. Orie houdt het verhaal "klein", maar ademt wel de nodige sfeer van een grotere wereld, het vooroorlogse Amerika, in het bijzonder de zuidelijke staten. Dat geeft de personages genoeg "body" om overtuigend te zijn in hun handelen. De horror in dit verhaal is niet angstaanjagend, eerder ongrijpbaar in de diepten van Uncanny Valley.

HET OTTOMAANSE GAMBIET door MIKE JANSEN
Bij dit verhaal krijg ik de indruk dat het eerder een samenvatting is van een groter verhaal dan een zelfstandig te lezen kort verhaal. Het verhaal heeft weinig lucht, weinig ruimte, waardoor de spanningsbogen niet goed tot hun recht komen, ze staan allemaal veel te strak gespannen om bij de beeldspraak te blijven. De wereld die Mike Jansen hier oproept, schreeuwt om een langer verhaal om die wereld meer tot leven te brengen. Ook heb ik het idee dat er heel erg veel verwijzingen (intertextualiteit) inzit, en dat je maar de helft van het verhaal ziet als je de verwijzingen niet herkent. In die zin is het geen verhaal voor een beginnende lezer van het genre.

CONCLUSIE
Hoewel er enkele mindere verhalen in dit boek staan, vind ik de algemene kwaliteit hoog en zeker niet onderdoen voor publicaties uit het buitenland. Ook de verhalen niet die ik "minder" noem, want bij de beste buitenlandse verhalen wordt de plank ook nog wel eens misgeslagen. Ik zou het boek, en zeker de goedkopere versies, willen aanraden bij iedereen die zich interesseert voor oorspronkelijk Nederlandstalig genrewerk en een kennismaking nodig heeft. Ook is het een mooie staalkaart voor beginnende schrijvers die aan wedstrijden willen meedoen.

Ik heb de "pech" gehad deze verhalen al een paar keer te hebben moeten lezen, eerst snel en oppervlakkig als "slushreader", daarna als jurylid om de shortlist te bepalen en uiteindelijk als publiekslezer voor de eindronde (en sommige verhalen kende ik al van een eerdere publicatie). Dat maakt dan sommige verhalen minder "werken", maar dat is de schrijvers niet helemaal aan te rekenen, omdat het herlezen van goede verhalen zelden nog wordt gedaan: verhalen zijn wegwerpvoorwerpen geworden. Toch lijkt mij dat deze bundel na een keer lezen niet weggedaan moet worden, daarvoor is het een te mooi overzicht van de verhalen uit 2015, een schitterend boek om over 15 jaar nog eens op terug te kijken.