Vuurtorenwachter, draait het in de kern in deze roman hierom

In ‘De eerste trein naar Berlijn’ laat Gabriele Tergit de ingewikkelde en complexe situatie van de eerste tijd na de Tweede Wereldoorlog in Berlijn zien aan de hand van een negentienjarige jongedame afkomstig uit een steenrijk New Yorkse familie die met Amerikaanse en Engelse journalisten en vertegenwoordigers van die landen mee mag door de invloed van haar vader. De schok die zij ervaart, de ontreddering, de kale kille muren, het slechte en eentonige eten, de afzichtelijke kleding en de vele discussies van uiteenlopende standpunten en visies. In welk deel van de bezettingsmachten wonen nog de meeste Nazi’s, het gemak van spreken over massaevacuaties en het lage sterftecijfer dat hiermee gepaard zou gaan, of het opdoemende nationalisme die gruwt van elke vorm van assimilatie, “wij hebben échte vrijheid van meningsuiting. Als de meerderheid maar één krant wil lezen, is het volkomen gerechtvaardigd dat we dan ook maar één krant hebben” / “Onmiskenbaar huldigen ze daar, zoals waarschijnlijk overal in Europa, het inmiddels achterhaalde principe dat je als deugdzaam burger zo min mogelijk diende uit te geven. Bij ons kennen kleine kinderen het woord ‘sparen’ niet meer”. Cynisme, racisme, lichtgelovigheid, bitterheid, de niet aflatende steun aan Hitler “Waarvoor hebben we gevochten?”. Het vileine verhaal over de Negroes en het rokje van gras of over het Jodendom wanneer het om de assimilatiepogingen gaat van de Joden “Ze hebben hun Jodendom verloochend, het is een schande”. Hoe Tergit de personen bijeen heeft gezocht te samen met een Duitse Gravin die alles van joden bijeen heeft geroofd en waar ze zich uitgebreid laten fêteren. In deze bijzondere kleinood, die wederom is uitgegeven door Van Maaskant Haun net als haar vorige indrukwekkende romans, is op kleine wijze een groots verhaal neergeschreven vol moraliteit, bekrompenheid, gedweep en toen ook al de zorg om “Als je de mensheid laat wennen aan de gedachte dat er meestal wordt gelogen, hoeft er helemaal niets meer waar te zijn”. Tergit tekende dit allemaal op eind jaren veertig, begin jaren vijftig van de vorige eeuw.