Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Daar ademt en beweegt Europa

Jacob Pol 31 juli 2024
We gingen een fietstocht (sans electrique) van ruim tweeduizend kilometer en daar ik boek lezen via een apparaat niet fijn vind en het gewicht wat je mee moet trappen zoveel mogelijk trachtte te beperken zag ik op een moment Geert Mak’s ‘In Europa – reizen door de twintigste eeuw’ in een kringloop liggen in Dwarsligger formaat, 1584 pagina’s. Dit moest genoeg zijn. Daar ik dit boek, die uitkwam in 2004, lang geleden al eens gelezen had zou het voor mij een hernieuwde en andere kijk op ervaring worden. Wanneer je de omvangrijke notenapparaat en gebruikte literatuur ervan aftrekt blijven er 1486 pagina’s over en wat mij nu opviel is dat Mak het vooral heeft over de eerste helft van de twintigste eeuw, bijna elfhonderd pagina’s. Je ervaart als lezer dat hij moeite heeft om deze periode af te sluiten of compacter te beschrijven. Hoe verder de geschiedenis in het verleden ligt, hoe meer afstand, hoe beter het zicht wordt en het her verteld kan worden. De laatste vijftig jaar lijkt Mak is toch ietwat makkelijk van af te maken waarin zeker voor West-Europa essentiële ontwikkelingen plaatsvonden denken aan de vele terreurorganisaties in diverse landen, de dictaturen die verdwenen en de opkomende individualisering en daarmee samenhangende vrijheid, de club van Rome. Hoe Rusland Oost-Europa bezette en invallen deed om de daar ontstane democratisering de nek om te draaien. Het komt er bekaaid af. De vraag willen beantwoorden waar de buitengrens van Europa ligt maakt helder dat er ooit geen grenzen bestonden en dat aan grenzen vele samensmeltingen plaatsvinden. De mensen die Mak ontmoet en interviewt blijven boeien en geven nog steeds een goed zicht op hoe mensen hun leven en de omstandigheden waarin ervaarden, waarna je weerom keert in de omgevallen boekenkasten die mak ten berde brengt wat je soms doet duizelen van hoe kan iemand in één leven zoveel tot zich nemen? Mak tipt veel zaken aan die zich nu nog sterker opdringen, Rusland die zich niet erkent voelt, het rechts extremisme, het nationalisme, het anti-Europa sentiment, hij zit min of meer op de toekomstige ontwikkeling en geeft in zijn epiloog nadrukkelijk weer wanneer de Europese landen niet in staat zullen zijn om tot een echte eenwording te komen met een gemeenschappelijke politieke, culturele en democratische waarden binnen een gezamenlijke rechtsstatelijkheid en misschien wel een Europese leger – de laatste twee zijn van mij – en de nationale belangen steeds weer sterker worden zou deze gedoemd zijn te mislukken. Misschien moet ik met de tijd ‘Grote verwachtingen’ ook eens herlezen. Een leeservaring met veel herkenningspunten, die blijven boeien, je meenemen, je tot gedachten verleiden en soms leiden tot langdraderigheid door het herhalen van het reeds bekende.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Jacob Pol

Gesponsord

Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.

'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19

Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.

Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk

Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.

Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.

Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug. 

Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.

De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!

De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.

Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.

Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.

Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.

Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.

Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.

Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.

In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.

De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.

Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!