Arendsoog nr. 17, een spannend meisjesboek

In 1964, ik was toen 11 jaar oud, las ik 'Het geheim van Bad Man's hut', en nu, 60 jaar later heb ik met veel plezier dit cowboyboek herlezen (tweede druk, 1958). Het is een vlot geschreven, spannend, soms bloedstollend verhaal waarin Arendsoog en zijn onafscheidelijke vriend, de indiaan Witte Veder, een paar keer ternauwernood aan de dood weten te ontsnappen.
De dialogen zijn puntig, soms komisch.
- "Ik voel er veel voor, eens te gaan kijken wat ze daar uitvoeren."
- "En je dood laten schieten," meende Anston.
- "Daarvoor moeten ze me eerste raken. En ik voel dat de kogel die mij zal treffen, nog gegoten moet worden."

Ook de ruzies en bedreigingen verlopen in vlotte, vaak ironische formuleringen die ik als 11-jarige meteen in mijn eigen taalgebruik incorporeerde.
"Willen de heren zo goed zijn om geen vin te verroeren? Wij zijn hier allemaal gewapend, en het is erg ongezond om daar geen aandacht aan te schenken."

En om de dialoog tussen de indiaan Witte Veder en de Chinese kok, die de geblesseerde Witte Veder gaat masseren, moest ik ook nu weer glimlachen: Witte Veder die de persoonsvormen niet kan vervoegen, en de kok die dat evenmin kan, maar ook de 'r' niet kan uitspreken.
- " Goed, "zei de Chinees. "Nog niet genoeg. Vlug massélen."
Maar deze keer deed hij er niet zo lang over. Blijkbaar durfde hij niet goed, bevreesd dat ze hem zouden controleren.
-"Niet meel oefenen," waarschuwde hij, eer hij wegging. "Niet goed zijn te veel oefenen. Nu nacht lusten."
"Ja, mij zullen rusten," beloofde Witte Veder.

In Arendsoogs kringen is de sfeer gemoedelijk, katholiek, wat ik vroeger- als katholieke jongen- prettig vond.
- "Onze Lieve Heer zal ons niet in de steek laten." (de moeder van Arendsoog)
- "Ik ben maar een heel gewoon mens, en als ik wat bereikt heb, heb ik dat in de eerste plaats aan de hulp van Boven te danken." (Arendsoog zelf)

Ik herinnerde me tijdens het lezen van het boek weer de opwinding die ik als 11-jarige gevoeld had bij het lezen van 'Het geheim van Bad Man's hut'. En door die herinnering genoot ik op dit moment weer bijna net zoveel van het boek als vroeger en werd ik weer meegesleept in de adembenemende, benauwende avonturen van de twee vrienden.
Wat ik me echter niet meer kon herinneren, is dat er in het boek een hoofdrol is weggelegd voor een 16-jarig meisje, Betty, de dochter van Arendsoogs vriend Anston.
Betty is een robbedoes die van spannende, gevaarlijke dingen houdt, van avonturen, van plagen en stoeien. Zij is, evenals haar oudere zus Barbara, stapeldol op Arendsoog.
In hoofdstuk 3 leren we de zusjes kennen:
"Arendsoog en de anderen reden het erf op. Maar reeds was Betty bij hen. Juichend nam ze een sprong, werd handig door Arendsoog opgevangen, en voor hem op z'n paard geplant. - "Betty toch!" vermaande Barbara, die een hoogrode kleur gekregen had. "Je gedraagt je als een baby. Ben jij zestien jaar?" - "Ach, laat haar maar!" lachte Arendsoog. Vlak voor de veranda duwde hij haar van zich af, en ze moest zich met een sprongetje redden. - "Jakkes, naarling! "riep ze, "dat zal ik je wel eens betaald zetten!"

De zusjes, vooral Betty, proberen in de loop van het verhaal zoveel mogelijk in de buurt van Arendsoog te zijn. En dat lukt ze regelmatig.
Als Arendsoog door sheriff Clifford is gearresteerd en gevangengezet, krijgt Betty het voor elkaar dat ze samen met Barbara en cowboy Jim naar de stad Eastborn mag reizen waar Arendsoog gevangen zit. Ze wil Arendsoog zogenaamd gaan bezoeken. Eenmaal bij hem in de gevangenis, probeert ze Arendsoog over te halen mee te werken aan ontsnappingsplan. En als dat niet lukt, legt ze 's avonds aan cowboy Jim en Barabara een ander ontsnappingsplan voor: Arendsoog desnoods met geweld uit de gevangenis halen. Met veel overredingskunst slaagt zij erin om Barbara en cowboy Jim in te laten stemmen met haar plan. Twee dagen later weten ze inderdaad gedrieën de gevangenis binnen te dringen, de bewaker te boeien en Arendsoog buiten westen te slaan zodat ze hem buiten op een paard kunnen leggen om hem mee te nemen naar de ranch van de familie Stanhope. Van daaruit kan Arendsoog dan werk gaan maken van het bewijzen van zijn onschuld.

Later, als Arendsoog en Witte Veder in de met dynamiet opgeblazen grot onder Bad Man's hut opgesloten zitten en dreigen te sterven door zuurstofgebrek, is het wederom de 16-jarige Betty die als een reddende engel het doodsgevaar weet af te wenden. En dat terwijl Arendsoog haar nog nadrukkelijk verboden had zich met de zaak te bemoeien:
"Arendsoog keek haar eens onderzoekend aan.
- "Meiske," zei hij dan ernstig, "denk er wel om: van nu af aan mag jij je er helemaal niet meer mee bemoeien. Togor is naar mijn mening een heel gevaarlijk heerschap, en als hij merkt dat we hem doorhebben, dan kon hij wel eens, net als een kat in het nauw, rare sprongen gaan doen. Van nu af aan is het alleen maar mannenwerk, begrepen?"
Betty stak haar tong tegen hem uit.
- "Zeker, generaal," antwoordde ze."

Maar als Arendsoog en Witte Veder na een aantal uren nog niet terug zijn van hun gevaarlijke onderzoek op het land van Togor, begint het bij Betty te kriebelen... En dan volgt hoofdstuk 12, getiteld: 'Ongehoorzame Betty'.
"Betty liep zich te verbijten! Ze wou zo graag helpen, en ze mocht het niet. Arendsoog had gezegd dat dit mannenwerk was. En zij was maar een meisje. Maar kon een meisje dan niets doen? Moest zij dan maar met een handwerkje in een stoel gaan zitten en afwachten tot er wat gebeurde? Ze hield het niet uit! In ieder geval moest zij hier weg, waar het zo akelig rustig was. -"Barbara, ik ga wat rijden hoor," riep ze, en ze liep naar de paarden."
En dan vertrekt ze richting Bad Man's hut, en hoort daar de explosie. Onmiddellijk zorgt ze er dan voor dat er grootscheeps hulp georganiseerd wordt.

Enfin, zonder Betty zou Arendsoog zijn belangrijke onderzoek in Bad Man's hut niet overleefd hebben en had de auteur (Jan Nowee) het verdere verloop van het verhaal op bladzijde 110 moeten staken. Dankzij de jonge heldin kunnen we doorlezen tot de happy ending op bladzijde 156.
In mijn herinnering was Bad Man's hut een jongensboek over stoere cowboys en geharde revolverhelden. De grote lijn van het verhaal stond me nog redelijk helder voor ogen. Maar Betty (en Barbara) waren -vreemd genoeg- totaal verdwenen in een gat in mijn geheugen. Ik las nu, 60 jaar later, die passages in het verhaal alsof ik ze voor het eerst las, alsof ze vroeger niet in het boek gestaan hadden. Waarschijnlijk was ik op 11-jarige leeftijd zózeer gefocust op de lotgevallen en het lijden van de personages Arendsoog en Witte Veder, dat ik alles wat daaromheen in het boek gebeurde, onmiddellijk vergat; zelfs de beslissende, allesbepalende daden van Betty hadden zich niet in mijn geheugen vastgehaakt. (Ik meen zelfs dat ik vroeger het boek twee keer gelezen heb omdat ik het zo vreselijk spannend vond.)
Dat 'Bad Man's hut' niet alleen een jongensboek, maar ook een meisjesboek is, had ik destijds niet in de gaten. Misschien kwam dat ook doordat ik in die jaren geen meisjes kende die de Arendsoogboeken lazen. Arendsoogboeken stonden in die tijd - ten onrechte, zie ik nu- te boek als jongensboeken. In de dorpsbibliotheek stonden ze, voor zover ik weet, uitsluitend bij de afdeling jongensboeken. Achteraf jammer. En ook een beetje spijtig voor het imago van Jan Nowee die met dit soort boeken zijn tijd eigenlijk vooruit was.

Samenvattend kan ik zeggen dat 'Bad Man's hut' een geslaagd 'cowboyboek' is voor jongens en meisjes. Het is onderhoudend, spannend en degelijk geconstrueerd. Alle ingrediënten voor een paar uurtjes heerlijk wegdromen zijn -vakkundig gedoseerd en gestructureerd- aanwezig: avontuur, list en bedrog, moed, ontsnappingen op het laatste moment, behulpzaamheid, vertrouwen, geslepenheid, valsheid, intuïtie, ironie, humor, 'female touch' en een vlotte schrijfstijl.