Het zijn net mensen

In het leven is er veel dat altijd met raadselen omgeven is en zal blijven. De verkiezing van een nieuwe paus is daarvan een aansprekend voorbeeld. Tussen het moment van overlijden of terugtreden en de witte rook speelt zich een mysterieus proces af. Uit de school klappen is er niet bij, wat het raadsel alleen maar vergroot. Hoe en waarom een nieuwe paus gekozen wordt blijft binnen de muren van het Vaticaan. In Conclaaf doet Robert Harris een zeer geslaagde poging om een tipje van de sluier op te lichten. Na de onverwachte dood van de paus wordt kardinaal Lomeli belast met de taak om de verkiezing van een nieuwe paus in goede banen te leiden. Als alle kiesgerechtigde kardinalen zich hebben verzameld wordt de rode brigade van de buitenwereld geïsoleerd. Ze overnachten allen in hetzelfde gebouw en verlaten dat slechts om zich te verplaatsen naar de Sixtijnse kapel alwaar de verkiezing plaatsvindt.

De kardinalen hebben actief en passief kiesrecht. Dat compliceert de procedure. In de in Conclaaf beschreven verkiezing zijn er enkelen die graag gekozen willen worden en er alles aan doen om stemmen te winnen. Er zijn er ook die niet willen maar zo populair zijn dat ze toch uitgroeien tot een serieuze kanshebber. Een nieuwe paus is er pas als één kardinaal twee derde van de stemmen heeft gewonnen. Daarvoor zijn meerdere stemronden nodig en na elke ronde wordt de balans opgemaakt en dan begint de volgende met nieuwe kansen.

Sommigen gaan wel heel ver in hun pogingen in de gunst te komen van anderen en in het uitschakelen van concurrenten. Verbale beïnvloeding, listige trucs, vuige roddels, het kan niet op. Onderling wordt van alles gesmoesd en bedisseld. Konkelen, waar zou dat woord toch vandaan komen? Het geeft een niet al te fraai beeld van een vroom gezelschap dat in niets verschilt van de rest van de wereld.

Conclaaf wordt bestempeld als een literaire thriller. Het heeft weinig zin weer de waarde van dat etiket ter discussie te stellen maar in dit geval is het echt een raadsel waarom het zo genoemd is. Het boek is niet spannend in de traditionele betekenis. Het is wel ongemeen boeiend, al was het maar door de curieuze wijze waarop de stemrondes verlopen en de kansen telkens anders komen te liggen.

Aan het begin is het wel even doorbijten. Conclaaf begint traag, de uitgebreide beschrijvingen van de rituelen en procedures zijn, hoewel fraai beschreven, niet altijd even interessant. Harris toont ook hier echter weer zijn vakmanschap. Langzaam maar zeker word je steeds meer het verhaal ingezogen, het laatste deel wil je het bijna niet meer wegleggen. Het is Harris ten voeten uit.

Zijn stijl is zoals te doen gebruikelijk weer om van te smullen. Over het gezicht van de dode paus, dat niet zoals meestal bij doden slap en wezenloos is (aldus kardinaal Lomeli):

'Maar dit gezicht leek alert, bijna geamuseerd, alsof het leven halverwege een zin in de rede was gevallen.'

Wellicht zal het onderwerp van Conclaaf, een pausverkiezing, niet iedereen aanspreken. Het is allerminst een reden om erdoor te worden afgeschrikt. Het is een onthutsende blik achter de schermen en het zou zomaar model kunnen staan voor andere schimmige procedures binnen andere besloten bolwerken. Het is Robert Harris toevertrouwd om van een dergelijk onderwerp een ongemeen boeiend verhaal te maken. Conclaaf is prachtig.